آلرژی فصلی؛ سوغات بهار برای نوسلامتی مردم شمال

به گزارش بلاغ، یکی از مشکلاتی که با نزدیک شدن فصل بهار در میان بسیاری از مردم کشور به وجود می‌آید، آلرژی فصلی است. اگر شما نیز از آن دسته از افرادی هستید که نسبت به این امر با مشکل رو‌به‌رو می‌شوید، این گزارش را از دست ندهید.

مازندران، که به بوم مرکزی رویش‌های نباتی ایران اسلامی شهره است، به‌ دلیل آغاز رستن انواع نباتات گردافشانی‌های پرشمار، بیشتر در معرض ابتلاء ساکنان خود قرار دارد. بدین جهت، هم‌استانی‌های عزیز را به مطالعه این گزارش دعوت ویژه می‌کنیم.
 
در فصل بهار، روزها شروع به بلند و گرم‌تر شدن می‌کنند و باد بهاری با ملایمت می‌وزد، بیشتر پرندگان دور هم جمع می‌شوند، درختان شکوفه داده‌اند و چمن‌ها آغاز به رشد کرده‌اند، این زمانی است که به احتمال فراوان، شما آغاز به خاراندن چشمانتان کنید تا جایی که متورم و قرمز شوند.
 

اگر آب ریزش پیدا کرده‌اید و احساس خفگی می‌کنید، به صورت مداوم عطسه و در تمام طول روز حالت خواب‌آلودگی دارید و شب‌ها با دهان نفس می‌کشید، ممکن است که به رایج‌ترین نوع آلرژی که اغلب به آن تب‌یونجه می‌گویند مبتلا شده باشید، مهم‌ترین دلیل آن گرد و خاک و گرده‌افشانی گیاهان است.
 
این آلرژی در درجه نخست می‌تواند از شرایط محیطی باشد که در آن زندگی می‌کنید، به طوری که شما در یک مکان دیگر این احساس را ندارید.
 
دلیل حدود ۴۰ درصد از آسم‌ها آلرژی است و عوامل اصلی تحریک آن می‌تواند غذا، گرد و خاک و گرده‌افشانی گیاهان به همراه نیش و یا گزیدن حشرات، اثرهای به جا مانده از آن و فضولاتی که از سوسک‌ها در حمام باقی می‌ماند، باشد.
 
آلرژی به تنهایی منجر به فوت افراد نمی‌شود
 
دکتر مجتبی محمودی در این راستا و در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اظهار کرد: آلرژی اصطلاحی برای یک بیماری است که در تمامی فصل‌ها احتمال به وجود آمدن آن وجود دارد.
 
وی با بیان اینکه آلرژی به فصل خاصی مربوط نمی‌شود، گفت: در فصل بهار گل و گیاهان جوانه می‌زنند و با پخش‌شدن در هوای محیط به ریه‌ها منتقل شده و مشکلات تنفسی را به وجود می‌آورند.
 
این پزشک با اشاره به اینکه در برخی از افراد آلرژی‌های فصلی مشکل پوستی ایجاد می‌کند، خاطرنشان کرد: گرده گیاهان می‌تواند عامل ایجاد نوعی قارچ بر روی پوست شود که مشکلاتی را برای فرد میزبان به وجود می‌آورند.
 
محمودی با اشاره به علائم این بیماری فصلی، اظهار کرد: بیش از ۹۰ درصد افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، علائمی مانند آب‌ریزش بینی، ریزش اشک، عطسه و در بسیاری از موراد مشکلات تنفسی دارند.
 
وی همچنین خارش پوست و قرمز شدن آن را از علائم دیگر این بیماری دانست و گفت: در برخی افراد این بیماری ارثی است و قبل از مبتلا شدن نیاز به پیشگیری دارند.
 
این پزشک با بیان اینکه افرادی که به این حساسیت فصلی مبتلا می‌شوند، باید برخی از موارد ساده را رعایت کنند، تصریح کرد: عدم حضور در گلخانه، استفاده نکردن از جارو دستی در هنگام تمیز کردن خانه، عدم حضور در آشپزخانه در هنگام سرخ کردن مواد غذایی و عدم حضور در خیابان‌هایی که گل نرگس و شب‌بو دارند، از مهم‌ترین عوامل پیشگیری این مشکل فصلی است.
 
محمودی با بیان اینکه درمان خاصی برای این بیماری مطرح نیست، افزود: استفاده از برخی داروها برای این بیماری تجویز می‌شود، اما بهتر است که بیماران به پزشک مراجعه کنند.
 
وی در پاسخ به این سوال که آیا این بیماری منجر به فوت می‌شود، بیان کرد: آلرژی به تنهایی منجر به فوت نمی‌شود، اما اگر پیگیری‌ از همان آغاز تولد صورت نگیرد و به مرحله پیشرفته برسد حتی به مرگ نیز می‌انجامد.
 
درست است که درمان حساسیت فصلی می‌تواند شامل، استفاده از گیاهان دارویی، داروهای بدون نیاز به نسخه، تجویز آنتی هیستامین، استفاده از داروهای ضد احتقان، ایمونوتراپی و طب مکمل و جایگرین باشد اما به نظر می‌رسد که موثرترین راه دوری کردن از عامل ایجاد حساسیت است.

بهار و حساسیت‌های چشمی

آلرژی‌های چشمی یکی از شایع‌ترین علت‌های مراجعه به چشم پزشک است که علائم آلرژی چشمی در افراد مختلف متفاوت است و طیف وسیعی از علائم از سوزش و خارش خفیف تا علائم شدید و آزاردهنده و گاه خطرناک را دربر می‌گیرد. مهمترین دلیل آلرژی‌های چشمی گرده گل‌ها و گیاهان، مو و کرک‌وپر حیوانات است که در تماس مستقیم با ملتحمه چشم بروز می‌کند.


به گفته محمد معیت(اپتومتریست)، ملتحمه بافت پوششی مخاطی قسمت جلوی کره چشم و سطح داخلی پلک‌هاست که باعث حفاظت لایه‌های داخلی‌تر کره چشم در برابر عفونت‌ها و عوامل بیگانه می‌شود و به طور کلی یک سد دفاعی در برابر محیط خارجی به شمار می‌رود. مهمترین عامل ایجاد واکنش‌های حساسیتی، ماده‌ای به نام «هیستامین» است که از گروهی از سلول‌های ایمنی به نام «ماست سل‌ها» ترشح می‌شود. هیستامین باعث خارش و گشاد شدن رگ‌های موجود در ملتحمه شده و در نهایت موجب می‌شود چشم قرمز به نظر برسد. البته به جز هیستامین مواد دیگری نیز می‌توانند در واکنش‌های آلرژیک دخیل باشند، اما هیستامین مهم‌ترین واسطه ایجاد علائم حساسیت است.

ترشح هیستامین در ملتحمه باعث گشاد شدن رگ‌ها و در نهایت بروز قرمزی، خارش، سوزش و اشک ریزش می‌شود. به علاوه این ماده موجب می‌شود که مقداری مایع از رگ‌ها به داخل بافت ملتحمه و پلک نشست کند و پلک به حدی متورم گردد که فرد نتواند چشم‌هایش را باز کند. تجمع مایع در ملتحمه باعث می‌شود که ملتحمه ظاهر آبی پیدا کند و همچون یک تاول بزرگ از داخل شکاف پلک بیرون بزند. آلرژی‌های چشمی معمولاً در افراد جوان و غالبا در کسانی که سابقه بیماری آلرژیک نظیر تب‌یونجه(آبریزش از بینی) و یا آلرژی های پوستی دارند بروز می‌کند.

انواع بیماری‌های آلرژیک چشمی

این اپتومتریست در ادامه پیرامون انواع بیماری‌های آلرژیک چشمی اظهار کرد:

1– ورم ملتحمه آلرژیک
ورم ملتحمه یا کنژنکتیویت شایع‌ترین شکل حساسیت چشمی است. این بیماری اغلب در اثر حساسیت به گرده گل‌ها و گیاهان ایجاد می‌شود، به همین علت در فصل بهار شایع‌تر است. اما در افرادی که به گرد و خاک خانگی، کپک‌ها، مو و پر حیوانات یا مواد شیمیایی و داروهای خاص حساسیت دارند، ممکن است علائم حساسیت در هر فصلی از سال ایجاد شود.

کنژنکتیویت آلرژیک فصلی اغلب با آبریزش از بینی همراه است. علائم مهم کنژنکتیویت آلرژیک عبارتند از؛ خارش و سوزش و قرمزی چشم‌ها، اشک ریزش و ترشحات آبکی و تورم پلک و ملتحمه. از آنجا که اکثر علائم حاد بیماری ناشی از آزاد شدن هیستامین در بافت ملتحمه است، درمان انتخابی این علائم استفاده از قطره‌های چشمی آنتی هیستامین است. جهت پیشگیری از بروز این علائم می‌توان از قطره‌های پایدار کننده ماست سل‌ها استفاده کرد. همچنین در موارد حساسیت خیلی شدید می‌توان با نظر چشم پزشک از قطره‌های استروئیدی برای مدت کوتاهی استفاده کرد. شربت‌ها و قرص‌های آنتی هیستامین معمولاً روی علائم چشمی بیمار چندان مؤثر نیستند، اما برای کنترل آبریزش از بینی و علائم پوستی حساسیت به کار می روند.

۲ – ورم ملتحمه همراه با درماتیت آتوپیک
درماتیت آتوپیک نوعی حساسیت شدید پوستی است که با خارش شدید همراه بوده و اغلب در بچه‌ها و نوجوانان تظاهر می‌کند. علامت اصلی این بیماری خارش شدید و قرمزی پلک‌ها است. پلک‌ها ضخیم و سفت می‌شوند و حالت پوسته پوسته پیدا می‌کنند. این بیماری در صورت درمان نامناسب به علت خارش مزمن و خراش مکرر سطح قرنیه توسط سطح ناهموار پلک‌ها، موجب لک قرنیه و تاری دید می‌شود.

مناسب‌ترین راه درمان و کنترل خارش چشم استفاده از آنتی هیستامین‌های خوراکی و قطره‌های آنتی هیستامین است. ضمن اینکه پرهیز از مصرف غذاهای حساسیت‌زا نظیر تخم‌مرغ، آجیل، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی، بادنجان، ادویه، کیوی و استفاده از ماسک در زمان گردگیری پرده و ملحفه‌ها و نیز دوری از تماس با حیوانات خانگی بسیار توصیه می شود.

۳ – ورم ملتحمه بهاره یا فصلی
کراتوکنژنکتیویت بهاره نوع دیگری از آلرژی‌های چشمی است که باعث التهاب ملتحمه و قرنیه می‌شود. این بیماری اغلب در مناطق گرم‌سیر و در اواسط بهار بروز می‌کند و معمولاً پس از گذشت ۳-۲ ماه کم‌کم برطرف می‌شود و در سال بعد مجدداً عود می‌کند. در این بیماری چشم‌ها خارش شدید پیدا می‌کند و پلک‌ها متورم و سنگین می‌شوند. ترشحات شیری رنگ چسبناک در گوشه چشم‌ها جمع می‌شود.

تجمع سلول‌های التهابی در ملتحمه همچنین باعث بروز لکه‌های سفیدرنگی در ملتحمه و دور قرنیه می‌شود. کراتوکنژنکتیویت بهاره می‌تواند به علت خارش مکرر باعث ایجاد خراش و لک قرنیه شود. مؤثرترین درمان این بیماری استفاده از قطره‌های استروئید چشمی(برای مدت کوتاه و زیرنظر چشم پزشک) است. می‌توان برای کمک به کنترل بیماری و جلوگیری از عود آن از قطره‌های پایدارکننده ماست سل‌ها و قطره‌های آنتی‌هیستامین موضعی نیز استفاده کرد. استفاده از عینک‌های آفتابی با شیشه بزرگ و دسته‌های ضخیم(که از ورود گرد و خاک به چشم جلوگیری می‌کند) می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. استفاده از کمپرس آب سرد و خنک کردن محل زندگی نیز تاثیر بسیاری در کاهش علائم دارد .

وی با اشاره به روش برخورد با حساسیت‌های چشمی، یادآور شد: بزرگ‌ترین اقدام در جهت درمان آلرژی‌های چشمی شناسایی عامل آلرژی‌زا و پرهیز از تماس با آن است. تمیز نگه داشتن خانه به منظور به حداقل رساندن گرد‌وغبار، پرهیز از نگهداری حیوانات خانگی، حفظ رطوبت مناسب در هوا و خنک کردن هوای منزل و استفاده از صافی‌های جذب کننده غبار از دیگر اقدامات پیشگیری کننده بیماری است. پرهیز از خاراندن چشم‌ها، استفاده از کمپرس آب‌سرد و دارودرمانی البته تحت نظر پزشک از دیگر راه‌هایی است که در زمان ابتلا به آلرژی بسیار توصیه می‌شود.

در درمان آلرژی بهاره باید به چند نکته توجه کرد:

۱- به والدین کودک توصیه می‌شود فرزندانشان را که دارای حساسیت چشمی بهاره هستند در زمانی که بیماری شدت دارد کمتر به پارک‌ها و خیابان‌ها و باغ و… ببرند تا علائم آلرژی کمتر نشان دهد.

۲- بیمار حتما در روز چند بار صورت خود را با آب‌سرد بشوید، شستن با آب، آلرژن را از چشم پاک می‌کند و خنکی آب منجر به تنگ شدن عروق و کم‌تر آزاد شدن مواد تولید کننده علائم آلرژی از عروق می‌شود. گاهی برای کنترل خارش شدید گذاشتن یخ روی چشم‌ها توصیه می‌شود( یعنی یخ را در کیسه نایلونی گذاشته آن را درپارچه نازکی پوشانده و روی چشم می‌گذاریم).

۳- حتما به بیمار توصیه می‌شود که از خاراندن چشم خودداری کند، چرا که خاراندن چشم باعث تشدید علایم بیماری شده و چنانچه با رعایت این اصول تاثیری بر بهبود بیماری حاصل نشود شروع داروها برای درمان الزامی می‌شود.

۴- در موارد خفیف استفاده از داروها تنگ کننده عروق مثل نفازولین هم به از بین رفتن قرمزی چشم کمک می‌کند و هم تنگی عروق آزاد شدن مواد ایجاد کننده آلرژی را از عروق کاهش می‌دهد و در نتیجه خارش چشم‌ها کمتر می‌شود. در مرحله بعد، از قطره‌های آنتی‌هیستامیک و قطره‌هایی که روی جدار ماست سل(سلول‌هایی که در واکنش‌های آلرژی شرکت دارند و مواد آلرژیک را آزاد می‌کنند) می‌نشیند، باید استفاده کرد اما اگر بیمار در این مرحله به این داروها جواب نداد باید از قطره‌های استروئیدی یا کورتن‌دار استفاده کرد.

قبل از شروع استفاده از این داروها باید بیمار کاملا آگاه باشد که استفاده از این داروها بدون هماهنگی با پزشک معالج در درازمدت ممکن است باعث بیماری کاتاراکت و یا گلوکوم(آب‌سیاه) شود، معمولا دوره درمانی این قطره‌ها کوتاه است و برای مدتی کوتاه باید از داروهایی که در بالا ذکر شد استفاده کرد، چراکه استفاده بیشتر از اندازه از این قطره‌های کورتن‌دار باعث عوارض دارویی که ذکر شد، می‌شود.

خلاصه

o به یاد داشته باشید که آلرژی یک زمینه مزمن است و ممکن است مکررا عود کند.
o آلرژی‌ها آزار دهنده‌اند اما اغلب خطرناک نیستند.
o در موراد آلرژی‌های شدید چشمی و یا آلرژی‌های طول کشیده حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.
o درمان آلرژی‌های حاد با استفاده از قطره‌های آنتی‌هیستامین-دکونژستانت چشمی در یک دوره کوتاه به بهبود علائم کمک می‌کند.
o در آلرژی‌های مزمن بهترین دارو برای استفاده دراز مدت، قطره‌های پایدار کننده ماست سل‌ها است.
o قطره‌های استروئیدی حتما برای یک دوره کوتاه‌مدت و تحت‌نظر چشم‌پزشک مصرف شوند. از مصرف خودسرانه این داروها(بتامتازون-دگزامتازون-پرونیزولون) جدا پرهیز کنید.
o قطره‌های خنک معمولا خارش چشم را بیشتر تسکین می‌دهند، لذا قطره‌های چشمی را در یخچال نگهداری کنید.
o استفاده از عینک‌های آفتابی می‌تواند به بیمار کمک کند، عینک‌های آفتابی بزرگ می‌توانند مانع تماس ذرات معلق در هوا با چشم شده، آزار مربوط به شدت نور را کم کرده و در نتیجه در کاهش علائم موثرند. در ضمن باید توجه داشت، استفاده از عینک‌های آفتابی غیراستاندارد و نامناسب، سلامت چشم‌ها را به خطر می‌اندازند.

امروزه متاسفانه عرضه عینک‌های آفتابی غیراستاندارد در جامعه رونق پیدا کرده است و افراد می‌توانند این عینک‌ها را به راحتی از دست‌فروشان و عینک‌فروشی‌های غیرمجاز تهیه ‌کنند، غافل از آن ‌که استفاده از این ابزار غیر استاندارد، نه تنها از آسیب اشعه خورشید جلوگیری نمی‌کند، بلکه خطرات آن فراتر از اشعه خورشید است.

لذا، عینک‌های آفتابی مانند سایر عینک‌‌های طبی، نیازمند تجویز توسط اپتومتریست‌ها و چشم ‌پزشکان بوده و لازم است از موسسات مجاز(دارای پروانه فعالیت از وزارت بهداشت، درمان و دارای مسول فنی اپتومتریست) تهیه شده و در نهایت توسط اپتومتریست بررسی و کیفیت آن کنترل شود و نباید برای تهیه یک عینک آفتابی فقط به عواملی مانند قیمت، شکل، رنگ و اندازه آن اکتفا کرد.

توصیه آخر اینکه کلیه رانندگان، کوهنوردان، اسکی‌بازان، ماهی‌گیران، کشاورزان و… به ‌طور کلی افرادی که در محیط‌ های باز حضور دارند، می‌بایست برای محافظت از چشم‌های خود، از عینک‌های آفتابی مناسب و استاندارد استفاده کنند.