به گزارش
بلاغ، برایند اطلاعات موجود نشان میدهد که اکنون هیچ معیار نظارتی در استفاده از سموم و کود شیمیایی در اراضی و باغات کشور و مازندران وجود ندارد و حتی بازدهی بهتر محصولات با این نهاده به عنوان یک باور غلط در بین کشاورزان موجب مصرف بیرویه آن شده است.
سفت شدن خاک، تغییر کیفیت خاک (شور شدن و آلودگی خاک)، افت کیفیت محصولات، کاهش مقدار محصولات، آلودگی آبهای سطحی و کشاورزی، ایجاد بیماریهای صعب العلاج در انسان (انواع سرطانها و بیماریهای حاصل از جهش سلولی)، خطرناک بودن ماندگاری آنها در محیط زیست برای انسان، دام، طیور، ماهیها و حشرات مفیدی چون زنبور عسل، برهم زدن چرخه محیط زیست را از جمله پیامدهای مصرف بیرویه این نهاده هاست.
به گفته کارشناسان در زمان حاضر سالانه ۵. ۲ میلیون تن کود (۸۷درصد کودهای اوره و فسفره) در بخش کشاورزی ایران مصرف میشود که استفاده از این کودها به دلیل داشتن کادمیوم و نیترات، باعث سرطان زایی میشود.
یک کارشناسان ارشد بهداشت در مازندران گفت: مصرف غیر منطقی کودهای شیمیایی در مزارع و باغها مهمترین عامل شیوع سرطان معده در کشور محسوب میشود.
وی خاطرنشان کرد: وجود بالای نیترات در مواد غذایی و آب آشامیدنی توسط باکتریها در معده به ماده سرطان زای نیتریت تبدیل میشود.
وی تصریح کرد: همچنین مصرف یک سوم سموم دفع آفات در شمال کشور باعث افزایش سه برابری سرطان روده در منطقه شده و به عبارتی ۹۰ درصد سرطانهای کشور در این مناطق گزارش شده است.
این کارشناس یادآور شد: با اطمینان میتوان اذعان داشت که بسیاری از میوه جات و سبزیجات آلوده به نیترات و کادمیوم به عنوان ۲ عامل بیماری زاو سرطان زاست.
رئیس دانشکده علوم زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر ضرورت جلوگیری از مصرف بیرویه نهادهها اعم کود و سموم در کشاورزی ایران به ویژه در مازندران تاکید کرد.
بهنام امیری افزود: در زمان حاضر کشاورزان و باغداران کشور و مازندران آگاهی علمی مصرف این نهادهها در اراضی و باغها را نمیدانند.
وی خاطرنشان کرد: سم به سه صورت حاد و مزمن و تاثیر بر روی ژنتیک در انسان ایجاد خسارت میکند بنابراین باید از فروش بیضابطه و مصرف بیرویه آن در کشور جلوگیری شود.
رئیس دانشکده علوم زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری خاطرنشان کرد: سالانه ۵. ۲ میلیون تن کود اوره در کشور مصرف میشود که این آمار بسیار بالا بوده و خطرات زیادی نیز بر سلامت جامعه وارد میکند.
این مسئول کود نیترات و فسفات و سموم فسفره و کلوره را از جمله آلایندههای محیط زیست برشمرد و تصریح کرد: بسیاری از مشکلات و امراض موجود در جامعه به خاطر مصرف همین این نهادهها است.
امیری مصرف سرانه سم هر ایرانی را ۴۰۰ گرم اعلام کرد و گفت: این آمار مبین این است که ایران به لحاظ مصرف سرانه سم در دنیا در رتبه اول قرار دارد.
این استاد و متخصص سمشناس یادآور شد: مصرف ۵۰ درصد کود و سم تولیدی کشور در استانهای مازندران و گلستان برای همه ما یک هشدار جدی است.
وی تصریح کرد: اکنون استانهای مازندران و گلستان به لحاظ امراض سرطانی در بین استانهای کشور، رتبه اول را دارد که مصرف بیرویه نهادهها در اراضی زراعی و باغی است.
رئیس دانشکده علوم زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری همچنین به شیوع زیاد سرطان معده در مازندران اشاره و اضافه کرد: عامل این سرطان به خاطر مصرف بیرویه کودشیمیایی در مزارع و باغات است.
این استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری بیان کرد: ایران حتی به لحاظ آلودگی آب کشاورزی در جهان رتبه اول را دارد که مصرف بیرویه این نهادهها یکی از عوامل اصلی وجود این چالش است.
امیری به تاثیر سموم بر ژن انسان در دهه اخیر اشاره کرد و افزود: برایند تحقیق روی یک انسان فلج در منطقه مازندران نشان داد که عامل اصلی این نقص به خاطر مصرف بیرویه سموم بوده که تغییرات ژنتیکی در والدین این بیمار ایجاد کرده است.
پزشکان میگویند مصرف کود و سم در واقع جذب آهن را در انسان کاهش میدهد که ریزش مو و بدخلقی از جمله پیامدهای آن میباشد.
وی آگهی نداشتن کشاورزان از تاثیرات مصرف نهادهها را از دیگر چالش فراروی کشاورزی برشمرد و تاکید کرد: من در بازدیدهای میدانی به کشاورزان میگویم شما بخشی از باغ که دچار آفت شد را باید سم پاشی کنید نه همه باغ را. اما باور کشاورز هنوز سنتی است و اظهارات علمی را باور ندارد.
رئیس دانشکده علوم زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری ادامه داد: حتی به باغدار میگویم برای نابودی آفت میتوان روغن «ولک» (مازندرانیها به آن روغن ماست میگویند) به جای سم استفاده کنی باز هم باور ندارد و میگوید شما اشتباه میکنید.
این مسئول تصریح کرد: نهادهای مربوط متاسفانه هنوز این آگاهی را به کشاورزان و باغداران ندادند که چه میزان، چه نوع و چه زمان سموم در عرصههای زراعی و باغی مصرف کنند.
امیری با بیان اینکه در گذشته برای جلوگیری از آفات از عصارههای گیاهان استفاده میشد، گفت: اکنون روش استفاده از عصارههای گیاهان نظیر سیر، اوکالیپتوس و فلفل را با چند دانشجوی ارشد به صورت آزمایشی انجام دادهایم که نتایج خوبی نیز دست یافتیم.
وی یادآور شد: این عصارههای گیاهان در بازار موجود است ولی متاسفانه کشاورزان کشور فقط با سموم شیمیایی آشنایی دارند و هنوز برایش این نهادههای بیضرر جانیفتاده است.
رئیس دانشکده علوم زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری عامل شیوع برخی از آفات در کشور را واردات برخی از محصولات کشاورزی عنوان کرد و گفت: نبود قرنطینه برخوردار از تجهیزات و امکانات روز در همه نقاط شهری و فرودگاهی و بنادر یکی از چالشهای کشور است.
این مسئول به عنوان مثال یادآور شد: سال گذشته از سیلوی بندر نکا بازدیدی داشتیم که گندمهای وارداتی پر از آفات بود، گفتم مگر شما قرنطینه ندارید، گفتند نه. متاسفانه این مشکلات عواقب بعدی نیز دارد که گریبانگیر بخش کشاورزی را میگیرد.
به گفته وی ۸۰ درصد آفات موجود منطقه مازندران نظیر آفات ساقه خوار برنج، مگس مدیترانهای و گوجه فرنگی وارداتی هستند.
بر اساس آمار موجود ۶۶ درصد کل آفات ایران در منطقه مازندران (یعنی حدود ۶۵۰ گونه آفات) وجود دارد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: اکنون دنیا به این نتیجه رسیده که باید سم را تعطیل کرد و به فکر کشاورزی ارگانیک و مبارزه بیولوژیک بود که ما در مازندران خوشبختانه این دشمنان طبیعی آفات را داریم میتوانیم از آن بهرهمند شویم.
امیری با بیان اینکه نباید بدون یافتههای عملی گام برداشت، گفت: باید مثل کشورهای پیشرفته تشکلی با دانش آموختگان کشاورزی ایجاد کنیم و به این تشکلها بگوییم با کشاورز در ارتباط باشد و روشهای تولید بیشتر را بدون استفاده از سموم آموزش بدهند.
وی با اشاره به اینکه اکنون ارتباطی بین بخش تحقیقات، اجرایی و کشاورز وجود ندارد، گفت: اکنون سازمان جهاد کشاورزی ارتباطی اصولی با کشاورز ندارد تا آموزش لازم را در زمینههای مختلف به کشاورزان بدهد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: جهاد کشاورزی اعلام میکند طرح مبارزه بیولوژیک به حد اعلا رسید در حالی که مصرف سموم روز به روز افزایش مییابد چرا چون هنوز نتوانستیم این طرح را در بین کشاورزان جا بیندازیم.
وی استفاده از توان علمی متخصصان کشاورزی در عرصه تولید، آگاه نمودن کشاورزان، پیش آگاهی آفات و بیماریها و بکارگیری دانش آموختگان گیاه پزشکی، نهادینه کردن طرح مبارزه بیولوژیک، تبلیغ محصولات ارگانیک، نمونه برداری محصولات با دستگاههای پیشرفته آزمایشگاهی با هدف شناسایی باقیمانده سموم در محصولات و ترویج در قالب مدرسه در مزرعه را از جمله راهکارهای رفع این چالشها عنوان کرد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، مبارزه شیمیایی بدون در نظر داشتن دوره زندگی عامل خسارت زا و مرحله حساس کنترل آنها، استفاده ازترکیبات شیمیایی نامناسب برای کنترل عامل خسارت زا، سمپاشیهای بیرویه و کاهش جمعیت شکارگرها و پارازیت کنندههای عوامل آفات و بیمارهای محصولات، اجرای مبارزه شیمیایی توسط افراد غیرمتخصص، تجویز و فروش غیرفنی سموم شیمیایی توسط فروشگاههای سموم کشاورزی، مبارزه با عوامل خسارت زا در فصل زراعی با مشاهده خسارت در مزرعه، عدم رعایت نکات فنی در اجرای عملیات مبارزه شیمیایی از قبیل کالیبراسیون و نوع نازلهای مورد استفاده، عدم استفاده از مواد کمکی آفت کشها برای افزایش تاثیرآنها، در مواردی پایین بودن کیفیت سموم شیمیایی تولید شده را مهمترین افزایش مصرف سموم شیمیایی در تولیدات کشاورزی استان مازندران عنوان کرد.
سیدمجتبی محمودی افزود: برای کاهش مصرف سموم شیمیایی در مازندران، ایجاد سیستم پیش آگاهی و اطلاع رسانی برای مبارزه با آفات وبیماریهای مهم محصولات عمده کشاورزان، ایجاد شرکتهای تخصصی با دانش فنی گیاه پزشکی برای اجرای مبارزه شیمیایی با آفات بیماریها و علفهای هرز، استفاده و جایگزین مواد معدنی برای مبارزه عوامل خسارت زا، فروش سموم شیمیایی توسط متخصصین گیاه پزشکی و تصویب قوانین سخت گیرانهتر برای فروش آنها، نوسازی سمپاشها برای افزایش کارآیی مبارزه و کاهش حجم محلول مصرفی، معرفی سموم کم خطر با دوره پیش برداشت کوتاهتر، تعیین الگوی کشت، ارتقاء سطح همکاری بین محققین و کارشناسان ترویج و حتی بهره برداران با هدف انتقال دانش فنی گیاه پزشکی پیشنهاد میشود.
وی تاکید کرد: در این ارتباط اجرای طرحهای تحقیقاتی در زمینه بررسی تاثیر مواد معدنی و گیاهی در کاهش عوامل آفات و بیماریها، معرفی پایهها و ارقام مقاوم، بررسی تاثیر روشهای مبارزه شیمیایی در کنترل عوامل آفات و بیماریها و علفهای هرز، بررسی تاثیر سموم شیمیایی کم خطر، تعیین زمان پیش آگاهی مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز، تعیین میزان باقی مانده سموم و تعیین رفتار شیمیایی نیمه عمر آفت کشها در آب و خاک اراضی و بررسی تاثیر مدیریت زراعی، صحیح زراعی، باغبانی و تغذیهای در کاهش مصرف سموم کشاورزی ضروری است.
محمودی با تاکید بر ضرورت خرید دستگاه تعیین باقی مانده سموم کشاورزی به نام دستگاه کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی و دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا برای این استان گفت: هر خرید کدام از این دستگاه ۱۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران تصریح کرد: همچنین خرید تجهیزات مناسب برای شناسایی عوامل بیماریها، آفات و علفهای هرز بر اساس روشهای نوین ترموسایکلر و اسیکتروفتومتر هم الزامی است.
وی بر لزوم خرید دوربین برای تهیه عکس از مراحل مختلف زندگی عوامل آفات و بیماریهای گیاهی، شکل خسارت آنها و تهیه عکس از وجود عوامل کنترل کننده طبیعی آنها تاکید کرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: برخیها مصرف سموم شیمیایی را در استان به حدی بزرگ جلوه میدهند که سبب میشود چوب حراج به محصولات بخش کشاورزی زده شود.
دلاور حیدرپور افزود: استفاده از سم و کود شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی اجتناب ناپذیر است و هیچ جای دنیا مصرف کود و سم را حذف نکرده و مشاهده میشود که استفاده از آن به اندازه کم هم در بخش کشاورزی وجود دارد.
وی اظهار کرد: طبق آمارهای موجود، سرانه مصرف سم در هر هکتار در ایران حتی نسبت به آمریکا و اتحادیه اروپا کمتر است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با پذیرش این نکته که برخی از کشاورزان سم را به درستی و به موقع مصرف نمیکنند گفت: کشاورزان باید سموم را به درستی انتخاب و با استفاده از سم پاشهای مناسب به موقع مصرف کنند.
این مسئول از کشاورزان خواست تا برای کاهش آفت و کنترل بیماری مصرف سم را بعنوان آخرین راه مبارزه در مزارع خود انتخاب کنند و برای بهینه مصرف کردن سموم به کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی مراجعه کنند.
حیدرپور با اعلام اینکه ۹۹ درصد محصولات بخش کشاورزی مازندران سالم و بدون نگرانی است، گفت: از ۲۴ تا ۲۶ هزار تن مصرف کل سموم در ایران، ۴ هزار تن در سال در مازندران مصرف میشود که از این مقدار، یک هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار تن سم گرانول دیازینون است که ماده موثره آن فقط ۵ تا ۱۰ درصد است.
به تاکید کارشناسان ما وظیفه داریم دانش خود را در باره خواص و اثرات این ترکیبات بیشتر کرده و با استفاده بهینه از آنها، اثرات جنبی و زیان بار آفت کشها را در محیط زندگی خود هر چه بیشتر کاهش دهیم با جایگزین مواد معدنی کم خطر در کنترل عوامل خسارت زا ایجاد سیستم پیش آگاهی و بهبود تجهیزات گیاه پزشکی میتوان به تولیدات غذای سالم امیدوار بود.
همچنین در بحث کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات باید وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست به طور جدی وارد شوند.
با توجه به مصرف بیرویه کود و سموم دفع آفات و کم توجهی سازمانها و نهادهای ذی ربط به وظیفه و مسوولیت خود در این ارتباط، سازمان بازرسی کل کشور باید نظارت بیشتری اعمال و دستگاههای متخلف را مجازات کند، چون این موضوع ارتباط مستقیم با سلامت جامعه دارد.
به گفته کارشناسان براساس ماده ۲۸ آیین نامه اجرایی قانون حفظ نباتات، وزارت مربوط باید باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی عرضه شده برای فروش را اندازه گیری کند و در صورت وجود باقی مانده سموم ناشی از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات در محصول، مسئله را به شهرداری اعلام و محصول را نابود کند، درحالی که امروز چنین کاری صورت نمیگیرد.
بنابراین معضلات یاد شده به طوری که گریبانگیر شهروندان ایرانی به ویژه مازندرانی شده است که اگر برای آن چارهای اندیشیده نشود، در آیندهای نه چندان دور خطرات جدیتر و هزینه بسیاری برای بخش تغدیه و سلامت کشور در بردارد.