شهرک‌های صنعتی؛ رویای صاحبان، کابوس شاغلان

به گزارش بلاغ، وجود کارخانه‌های مختلف در کنار یکدیگر کمک بزرگی به کاهش هزینه‌های تولید، تهیۀ مواد اولیه، افزایش کیفیت به میل رقابت، تنوع شغلی برای مشتاقان کار و ... است. این ایده و بوجود آمدن شهرک‌های صنعتی که از فرانسه آغاز و به سرعت در کشورهای صاحب صنعت گسترش یافت توانست فاصلۀ تولیدات صنعتی و کیفیت محصولات را در این کشورها به نسبت کشورهای دیگر بسیار زیاد کند.

کشور ما نیز از سال‌ها قبل در این بخش گام‌های خوبی را برداشت. شهرک‌های صنعتی موفق که در بعضی از استان‌های صاحب صنعت فعالیت دارند زمینه ساز رشد اقتصادی و کاهش بیکاری در این استا نها شده‌اند. استان‌هایی مانند: مرکزی، اصفهان، آذربایجان شرقی و تهران از نمونه‌های موفق در این زمینه هستند. در استان مازندران اما، وضع به گونه‌ای دیگر است. سال‌ها شعار رونق اقتصادی به وسیلۀ منابع خدادادی مانند کوه، جنگل و دریا و اینکه مازندران نیاز به صنایع بزرگ ندارد، این استان را در انتهای جدول صنعتی‌ها قرار داد. در این سال‌ها نه تنها صنایع مناسبی در استان ایجاد نشد، بلکه طرح‌های جامع و مناسبی در زمینۀ بهره برداری اقتصادی موفق از راه طبیعت و گردشگری هم اجراء نشد تا ما در هر دو حوزه نمرۀ قبولی نگیریم.

با مشخص شدن اینکه استان‌های شمالی هم می‌توانند صنعت داشته باشند، و بدون ایجاد مزاحمت برای طبیعت، در بخش صنعتی هم فعالیت کنند، نوبت به ایجاد شهرک‌های صنعتی رسید. ظهور شهرک‌های صنعتی بدون مطالعات کافی دربارۀ مکان ایجاد، نوع صنایع فعال در آن، احراز صلاحیت صاحبان صنایع، تناسب این صنایع با محیط شمال و ... باعث شد تا بسیاری از این صنایع یا اصلاً به مرحلۀ افتتاح نرسند یا در همان سال‌های اولِ فعالیت تعطیل شوند.

نمونه‌های فراوانی را می توان در این زمینه نام برد.
شهرستان سوادکوه در این میان شاید بیشترین ضرر را تحمل کرد‌، تنها شهرستان محروم استان مازندران در اواخر دهۀ هفتاد و اوایل دهۀ هشتاد شاهد هجوم سرمایه‌گذاران جهت فعالیت در شهرک‌های صنعتی خود بود. شهرک‌هایی که به دلیل استفاده از معافیت‌های مالیاتی و تسهیل در ساخت و ساز به خاطر محروم بودن، فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری بود.

شهرک‌های صنعتی شورمست، بشل و اسلام آباد در شهرستان سوادکوه با استقبال بسیار خوبی از طرف علاقمندان به فعالیت در حوزۀ صنعت مواجه شد، به‌طوریکه در این سه منطقه و در فاصلۀ بسیار کم مجوز و موافقت اصولی برای آنها صادر شد و سرمایه‌گذاران از همه جای کشور و با فرهنگ‌های مختلف برای کسب درآمد، تولیدات صنعتی و رفع بیکاری جوانان منطقه به سوادکوه آمدند، و ما فرزندان سوادکوه چقدر خوشحال شدیم، ولی در کمتر از دو سال اصل قضیه برای همگان روشن شد. استفاده از معافیت‌های مالیاتی بعضاً بیست ساله، تسهیلات کم بهرۀ مخصوص مناطق محروم، نزدیکی به تهران و ... تنها دلیل بسیاری از سرمایه‌گذاران این طرح‌ها بود، البته اگر درست بخواهیم بگوئیم سرمایه‌گذار که نه، سوءاستفاده‌کنندگانی که از فضای باز ایجاد شده نهایت بهره را بردند. این افراد بدون اینکه از جیب خود ریالی هزینه کنند، با استفاده از رانت‌های مختلف و البته قوانینی که دست آنان را باز گذاشته بود از وام‌های موجود استفاده کردند، چند سوله را سر هم‌بندی کردند، خط تولید محقری هم راه‌اندازی شد و مهم‌تر از همه دفتر کار مجلل و اتومبیل‌های لوکس برای خود و خانواده فراهم ساختند.

و ما فرزندان سوادکوه همچنان خوشحالیم و برای حضور در پروژه‌های ساختمانی این به اصطلاح سرمایه گذاران دنبال پارتی و آشنا گشتیم تا شاید چند روزی را بیل بزنیم و امیدوار باشیم تا در آیندۀ این شرکت جایگاهی پیدا کنیم.

سوله‌ها ساخته شدند و چند ماهی هم خط تولیدها به راه افتادند، البته با جوانانی که هر چند هم وطن و هم استانی ما بودند، اما سوادکوهی نبودند. این دوستان هم گول خوردند و از جاهای مختلف استان راهی این شهرک‌ها شدند و چند ماهی، رزق خانوادۀ خود را تامین کردند و به دلیل تعطیلی این واحدها، رفتند.

دلایل زیادی می‌توان برای تعطیلی صنایع سوادکوه برشمرد، که مهم‌ترین آن عدم علاقمندی صاحبان صنعت برای فعالیت‌هایی بود که وام‌های میلیاردی به نام آن گرفتند و رفتند.

البته برخی‌ها هم خواستند فعالیتی انجام دهند، به دلیل مناسب نبودن فضای کسب و کار نتوانستند ادامه دهند. واردات بی رویۀ محصولاتی که به راحتی در این شهرک‌ها قابل تولید بودند، قیمت بالای مواد اولیه به دلیل تحریم‌های فراوان، متناسب نبودن کارخانه‌های احداثی با این منطقه (عدم ایجاد صنایع تبدیلی در شهرک‌ها علی‌رغم کشاورزی بودن استان) و... از جمله عواملی بود که ادامه کار این واحدها را با مشکل روبرو ساخت.

فعالیت کمتر از 25درصد واحدهای موجود در شهرک شورمست و حدود 20 درصدی شهرک‌های صنعتی بشل و اسلام آباد چیزی نبود که ما می‌خواستیم، ولی با آن مواجه شدیم.

با تمام مشکلاتی که این صنایع دارند، واحدهایی در حال فعالیتند که محصولات با کیفیت و صادراتی تولید می‌کنند و با اشتغال بسیاری از جوانان منطقه، گام بزرگی در رفع مشکل بیکاری برداشتند که قابل تقدیر و ستایش هستند، کارخانۀ لولۀ وحید در شهرک شورمست و فولاد بهمن در شهرک صنعتی بشل از این دست واحدهای فعال و پیشرو هستند.

و ما فرزندان سوادکوه دیگر خوشحال نیستیم، ولی امیدواریم. امید به اینکه یک روزی، یک جایی، یک چیزی، یک کسی، ...