به گزارش
بلاغ، مقام معظم رهبری: "...البتّه بنده نمیخواهم بگویم اینها معصومند؛ نه، معصوم نیستند؛ ممکن است انسان یکجاهایى در تشخیص، در عمل خطا هم بکند، امّا مهم این است که به امانت اینها و به دیانت اینها و به غیرت اینها و به شجاعت اینها ما اعتقاد داریم."
ضمن احترام نسبت به زحمات تیم مذاکره کننده کشورمان متاسفانه خطای در تشخیص و عمل هیئت مذاکره کننده با توجه به متن جمعبندی نهایی کاملا مشهود است و لازم است ابراز تاسف داشته باشم از اظهار نظرات ناآگاهانه و عدم متانت و ذوقزدگیهایی که بدون حتی مطالعه یک صفحه از متن برنامه جامع مشترک توسط برخی از مردم و مسئولین انجام شده است.
محدودیّتهای بلندمدّت - عدم لغو فوری تحریمها در هنگام امضای موافقتنامه - لغو تحریمها منوط به اجرای تعهّدات ایران- موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس - بازرسیهای غیر متعارف و ... از مواردعدم رعایت خطوط قرمز در جمع بندی نهایی میباشد.
در دقایق ابتدایی اعلام جمعبندی و قبل از انتشار متن کامل برجام، تعجیل در برپایی جشن و پایکوبی و تاکید و مکاتبه بر نصب بنرهای تبریک توسط دولتیها نشان از چیست؟.
طرف آمریکایی این توافق را خوب میداند و این در حالیست که رهبری فرزانه انقلاب در این رابطه حدود یک ماه پیش فرمودند: "ما هم میگوییم توافق خوب، آمریکاییها هم میگویند توافق خوب؛ منتها ما که میگوییم توافق خوب، منظورمان توافق منصفانه و عادلانه است؛ آنها که میگویند توافق خوب، توافق تمامتخواهانه است."
حال چطور است که توافقی را هم ما خوب بدانیم و هم آنها؟ البته این مسئله در صورتی قابل جمع میباشد که طرف مقابل از خواستههای نابجا خودداری و خوی استکباری و زیادی خواهانه خود را کنار بگذارد که در ادامه با خواندن دقیق این مطلب قضاوت میفرمایید که این امر اتفاق افتاده یا خیر؟.
بهتر است قبل از پرداختن به بخشهایی از متن توافق 159 صفحهای ، بر خط قرمزهایی که رهبری معظم ترسیم فرمودند، مروری داشته باشیم.
مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان نظام در ششمین روز از ماه مبارک رمضان سال جاری در تبیین خط قرمزهای مذاکرات فرمودند :
"اهمّ خطوط قرمزی هم که وجود داشته اینها است که من عرض میکنم. ما یک چیزهایی را بهعنوان نقاط اصلی ذکر کردیم؛ مهمترینهایش اینها هستند؛ البتّه غیر از اینها هم چیزهایی هستند.
یکی اینکه آنها اصرار دارند بر محدودیّت بلندمدّت؛ ما گفتیم ما محدودیّت ده سال و دوازده سال و مانند اینها را قبول نداریم؛ ده سال یک عمر است؛ همهی آنچه ما در این مدّت به دست آوردیم، در حدود ده سال طول کشیده است!...به مجموعهی هیئت مذاکرهکننده گفتهایم که چه مقدار، محدودیّت را قبول کردهایم، امّا تعداد سالهای محدودیّت را گفتهایم ده سال و دوازده سال و این چیزهایی که این حضرات میگویند قبول نداریم.
در همین مدّتِ محدودیّت هم که ما قبول میکنیم، کار تحقیق و توسعه و ساخت و ساز باید ادامه پیدا کند، که این هم از جملهی خطوط قرمزی است که مسئولین محترم روی آن تکیه کردند... آنها حرف دیگری میزنند؛ آنها میگویند شما ده سال دوازده سال یا بیشتر هیچ کاری نکنید، بعد از آن شروع کنید به تولید، شروع کنید به ساخت! که این حرف زور مضاعفی است، حرف غلط مضاعفی است.
بنده تصریح میکنم، تحریمهای اقتصادی و مالی و بانکی، چه آنچه به شورای امنیّت ارتباط پیدا میکند، چه آنچه به کنگرهی آمریکا ارتباط پیدا میکند، چه آنچه به دولت آمریکا ارتباط پیدا میکند، همه باید فوراً در هنگام امضای موافقتنامه لغو بشود؛ بقیّهی تحریمها هم در فاصلههای معقول.
یک نکتهی اساسی دیگر اینکه لغو تحریمها منوط به اجرای تعهّدات ایران نیست؛ نمیشود بگویند: شما رآکتور آب سنگین اراک را خراب بکنید، سانتریفیوژها را به این تعداد کاهش بدهید، این کارها را بکنید، آن کارها بکنید، بعد که کردید، بعد آنوقت آژانس بیاید شهادت بدهد، گواهی کند که شما راست میگویید و این کارها را انجام دادهاید، بعد ما تحریمها را برداریم! نه، این را ما مطلقاً قبول نداریم؛ لغو تحریمها منوط به اجرای تعهّداتی که ایران میکند نیست.
یک نکتهی اساسی دیگر این است که ما با موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس مخالفیم. ما به آژانس بدبینیم؛ آژانس نشان داده که هم مستقل نیست، هم عادل نیست؛ مستقل نیست زیرا تحت تأثیر قدرتها است؛ عادل نیست [چون] بارها و بارها برخلاف عدالت حکم کرده و نظر داده. بهعلاوه، اینکه بگویند «آژانس باید بیاید اطمینان پیدا کند که فعّالیّت هستهای در کشور نیست» این یک حرف غیر معقولی است. خب، چهجور میشود اطمینان پیدا کند؟ اصلاً اطمینان پیدا کردن [یعنی چه]؟ مگر تک تک خانهها و وجب به وجب سرزمین کشور را اینها بگردند! چهجوری میشود اطمینان پیدا کرد؟ موکول کردن به این مسئله، نه منطقی است، نه عادلانه است.
با بازرسیهای غیر متعارف هم بنده موافق نیستم؛ پرسوجوی از شخصیّتها را هم بههیچوجه قبول ندارم و موافق نیستم؛ بازرسی از مراکز نظامی را هم نمیپذیریم همچنان که قبلاً هم گفتیم؛ زمانهای ۱۵ سال و ۲۵ سال - که مدام میگویند ۱۵ سال برای فلان چیز، ۲۵ سال برای فلان چیز - و این زمانهای اینجوری را هم ما قبول نداریم؛
البتّه خطوط قرمز فقط اینها نیست؛ دوستان مذاکرهکننده در جریان نظرات ما هستند؛ جزئیّات را با آنها در میان گذاشتهایم؛ [البتّه] جزئیّات مورد نظر و آن چیزهایی که بنده وارد میشوم؛ در خیلی از جزئیّات هم ما وارد نمیشویم.
ما دنبال توافقیم. اگر کسی بگوید که در مسئولین جمهوری اسلامی کسی هست که توافق را نمیخواهد، خلاف گفته؛ این را همه بدانند. مسئولین جمهوری اسلامی - بنده، دولت، مجلس، قوّهی قضائیّه، دستگاههای گوناگون امنیّتی، نظامی، غیره - همه در این جهت متّفقیم و موافقیم که توافق باید انجام بگیرد. در این جهت هم باز همه متّفقند که این توافق باید عزّتمندانه باشد، مصالح جمهوری اسلامی بدقّت و با وسواس باید در آن رعایت بشود؛"
حال که این متن جمعبندی 159 صفحهای ترجمه و انتشار یافته به مواردی از آن در ذیل اشاره میشود و با در نظر گرفتن این مهم که حضرت آقا در کنار تقدیر از زحمات و تایید مذاکرهکنندگان فرمودند: "بنده هیئت مذاکرهکننده را - همین دوستانى که این مدّت این زحمات را بر دوش گرفتهاند هم امین میدانم، هم غیور میدانم، هم شجاع میدانم، هم متدیّن میدانم؛ این را همه بدانند...البتّه بنده نمیخواهم بگویم اینها معصومند؛ نه، معصوم نیستند؛ ممکن است انسان یکجاهایى در تشخیص، در عمل خطا هم بکند، امّا مهم این است که به امانت اینها و به دیانت اینها و به غیرت اینها و به شجاعت اینها ما اعتقاد داریم "
قضاوت فرمایید که این توافق خوب است یا بد؟اجرای توافق هستهای در سند برجام در حقیقت شامل مراحلی است که در مرحله اجرا مواردی قابل تامل در متن توافق 159 صفحهای وجود دارد.
روز اجرا یا روز لغو و تعلیق بخشی از تحریمهای مورد اشاره در برجام، زمانی فرا خواهد رسید که آژانس اجرای تعهدات ایران و نیز حل و فصل مسائل فیمابین با تهران را تائید نماید. به عبارت دقیقتر، پس از روز پذیرش، ایران تعهدات 11 بندی مندرج در برجام از جمله موارد زیر را باید انجام دهد: تعطیلی مرکز تحقیقات اراک، تخریب و بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک، کاهش ظرفیت غنیسازی، محدود کردن برنامه تحقیق و توسعه سانتریفیوژها طبق برجام، توقف غنیسازی در فردو و خارج کردن مواد از آن و حفظ 1044 سانتریفیوژ بدون غنیسازی، کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده به 300 کیلوگرم از بیش از 7000 کیلو گرم ، حفظ سقف 500 سانتریفیوژ IR-1 در انبارهای تحت نظارت آژانس و معدوم ساختن باقی سانتریفیوژها (ایران حدود 19 هزار سانتریفیوژ IR-1 دارد)، شروع به اجرای موقت پروتکل الحاقی و اجرای کامل کد اصلاحی 3.1 و...
در صورتی که گزارش آژانس درباره مسائل فیمابین - که حداکثر تا 24 آذر باید آماده شود- مثبت باشد، هر زمان که ایران تعهدات 11 بندی خود را به اتمام رساند و انجام آنها توسط آژانس تائید شد، «روز اجرا» یعنی روز لغو و تعلیق بخشی از تحریمهای برجام فرا خواهد رسید. در روز اجرا، شورای امنیت سازمان ملل، لغو عملی قطعنامههای قبلی این شورا را بر اساس قطعنامه جدید، آغاز میکند هرچند برخی تحریمهای قطعنامههای پیشین پابرجا خواهد ماند. همچنین،اتحادیه اروپا لغو بخشی از تحریمهای اشاره شده در برجام را اجرایی نموده، اما لغو بخشی دیگر را به «مرحله انتقال» موکول خواهد کرد. آمریکا نیز اجرای «تعلیق» بخشی از تحریمهای مندرج در برجام را آغاز خواهد کرد.
در این مرحله، بخشی از افراد، شرکتها و نهادهایی که در ضمیمه 2 برجام آمده از لیست تحریم خارج شده و برخی دیگر همچنان باقی خواهند ماند. در رابطه با تعلیق تحریمهای آمریکا و لغو نشدن آنها در این مرحله باید گفت، تعلیق، «ساختار تحریمها» را حفظ میکند و در سند برجام، صرفاً قرار شده است دولت آمریکا درچارچوب اختیارات موجود، موانع ناشی از قوانین و ساز و کارهای موجودی را که مانع انتفاع ایران از تعلیق تحریمها میشوند را در حد توان مرتفع نماید، اما تعهد قطعی داده نشده است.
8 سال پس از «روز پذیرش»، یا زمانی که مدیر کل آژانس گزارشی را منتشر کرده و اعلام کند به این نتیجه رسیده است استفاده از مواد هستهای در ایران در فعالیتهای صلح آمیز باقی مانده است(هر کدام از این دو رویداد زودتر اتفاق بیفتد) «مرحله انتقال» فرا خواهد رسید. در «روز انتقال»، ایران پروتکل الحاقی را تصویب خواهد کرد(تصویب(ratify) با پذیرش(apply) متفاوت است). اتحادیه اروپا باقی افراد و نهادهای مندرج در برجام را از لیست تحریم خارج کرده و تحریمهای باقی مانده را نیز لغو خواهد کرد. آمریکا نیز افراد باقیمانده در ضمیمه 2 برجام را که در روز اجرا از لیست خارج نکرده بود، از لیست تحریم خارج کرده و «تلاش» خواهد کرد(seek) از طریق کنگره، بخشی از قوانین تحریم را که تا آن زمان صرفا تعلیق شده بودند، لغو(Terminate) نماید. البته تضمین قطعی برای این امر داده نشده است.
در حال حاضر به دلیل اشکالاتی که در درج شمارههای مفاد تعهدات اتحادیه اروپا درباره تحریمها و نیز تفکیک نشدن 4 پیوست مربوط به افراد، نهادها و شرکتهایی که بناست از لیست تحریم خارج شوند و در متن مورد اشاره هستند، نمیتوان به دقت مشخص کرد که در روز اجرا کدام تحریمها برداشته شده و کدام افراد از لیست تحریم خارج خواهد شد و در روز انتقال کدام. اما اجمالا میتوان گفت که اگر «روز اجرا» یعنی زمان ارائه گزارش مثبت آژانس درباره حل و فصل مسائل فیمابین و اتمام تعهدات ایران طبق نظر آژانس فرا برسد، عمده تحریمهای مالی و بانکی، تجاری، نفتی و... لغو یا تعلیق شده و اکثرا تحریمهای مربوط به تجیهزات و تکنولوژی و خدمات هستای و همچنین تسلیحات هستند که به روز «انتقال»موکول میشوند.
10 سال بعد از روز پذیرش، «تاریخ انقضای» قطعنامه شورای امنیت فرا رسیده و آن دسته از تحریمهایی که در قطعنامه بعد از روز جمعبندی، حفظ شده بودند(عمدتا تسلیحاتی)، لغو خواهند شد. در این روز است که در صورت سیر طبیعی و بدون اشکال اجرای برجام، پرونده هستهای ایران از فصل هفتم منشور ملل متحد و دستور کار شورای امنیت سازمان ملل خارج خواهد شد.
نکته دیگر و بدون شرح اینکه اظهارات قابل تامل و متناقض دولتیها قبل و بعد از مذاکرات نیز در نوع خود جالب است:
اظهارات قبل از اتمام مذاکراترییس جمهور:« یکی از وعدههایی که دولت به مردم داده بود این بود که سانتریفیوژ بچرخد، اما زندگی مردم هم بچرخد. چرخش سانتریفیوژها زمانی برای ما ارزشمند است که چرخ اقتصاد هم در کنار آن در چرخش باشد.... »
رییس جمهور در مراسم بزرگداشت هفته محیط زیست:
« ما وقتی میگوییم باید تحریمهای ظالمانه رفع شود بعضیها چشمانشان زیاد نچرخد. تحریمهای ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانکها احیا شوند. آنها که ملت ما را تحریم کردهاند ظلم بزرگی مرتکب شدهاند اما عدهای در داخل هم نمیدانستند تحریم چیست».
اظهارات بعد از اتمام مذاکراتطیب نیا وزیر امور اقتصاد و دارایی: با حذف تحریمها زمینهای برای حل و فصل همه مشکلات فراهم نمیشود.
نعمتزاده وزیر صنعت نیز فردای توافق: قیمت خودروهای داخلی کاهش نمییابد.
سیف رییس کل بانک مرکزی : پولهای بلوکهشده ایران ۲۹ میلیارد دلار است.
آخوندی وزیر راه و شهرسازی: بازار مسکن بازار داخلی است و توافق هستهای خیلی نمیتواند تاثیر مستقیمی بر روی این بازار داشته باشد.
نوبخت سخنگوی دولت: مردم میدانند بلافاصله بعد از توافق تغییرات محسوس نخواهد بود!
لیلاز عضو شورای مرکزی کارگزاران و از حامیان دولت روحانی: کسی گمان نمیکند با رفع تحریم مشکلات اقتصادی رفع شود.
کشتی آرا رئیس اتحادیه طلا و جواهر: توافق هستهای تاثیری در بازار سکه و ارز ندارد.
زیباکلام: برداشتن تحریمها «اقتصاد» را متحول نمیکند.
و این در حالیست که بارها و بارها مقام معظم رهبری در سالیان متمادی علاج اقتصادی را عدم وابستگی به خام فروشی نفت – توجه به ظرفیتهای گسترده درون کشور – رونق تولید – پرهیز از اسراف و اقتصاد مقاومتی و ... بیان فرمودند.
ایشان اخیرا در ۹ اردیبهشت ۹۴ تأکید کردند :" کلید حل مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست، در داخل کشور است و همه باید مسئولیتهای متفاوت خود را درتقویت تولید داخلیبه عنوانتنها راه علاج مشکلات اقتصادی، انجام دهند"
به امید سربلندی ایران اسلامی