دور جدید رایزنی‌های هسته‌ای از فردا در وین/آغاز نگارش «برجام»

این رایزنی‌ها قرار است پیش از ظهر چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه در شهر وین و در سطح معاونان وزرای خارجه و مدیران کل سیاسی ایران و 6 کشور (آمریکا، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آلمان) و با حضور هلگا اشمیت معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شود.

علاوه بر آن جلسات کارشناسی هم در حوزه تحریم‌ها و مباحث هسته‌ای برگزار خواهد شد.

در این دور از رایزنی‌ها متن توافقنامه جامع هسته‌ای (برنامه جامع اقدام مشترک - برجام -) به نگارش در می‌آید.

بر همین اساس تیم مذاکره کننده هسته‌ای به ریاست سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه، مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه و حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه به همراه دیگر اعضای تیم مذاکره کننده بامداد چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه راهی وین می‌شوند.

شهر وین از بهمن ماه 1392 تا آذر ماه 1393 هشت بار میزبان گفت‌وگوهای ایران و 1+5 در راستای رفع اختلافات بر سر حصول راه‌حل جامع هسته‌ای بود.

در آخرین دور رایزنی‌های هسته‌ای که از پنجم تا سیزدهم فروردین ماه در شهر لوزان سوئیس برگزار شد، طرفین به راه‌حل‌هایی برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای دست یافتند و در پایان این مذاکرات ظریف و موگرینی بیانیه مشترکی را قرائت کردند.

در این بیانیه آمده است: «امروز ما یک گام تعیین کننده برداشتیم: ما به راه حل‌هایی در مورد مولفه‌های مهم برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دست یافتیم. این امر مدیون عزم سیاسی، حسن نیت و تلاش جدی همه طرف ها بوده است. اجازه فرمائید از همه هیات های نمایندگی به خاطر تلاش های خستگی ناپذیرشان تقدیر نماییم. تصمیم امروز ما که مبانی مورد توافق برای متن نهایی برجام را پایه ریزی می‌کند بسیار مهم است. اکنون می توانیم مجددا نگارش متن توافق نهایی و ضمایم آن را با بهره گرفتن از راه‌حل‌هایی که در این چند روز به آنها دست یافته ایم، شروع کنیم.»

البته بیانیه لوزان و پس از آن فکت شیتی که آمریکایی‌ها منتشر کردند، سؤالاتی را در خصوص نحوه برداشته شدن تحریم‌ها، بازرسی‌ها در چارچوب پروتکل الحاقی و نقش غیرقابل اعتماد آژانس ایجاد کرده و سرنوشت مذاکرات و حصول توافق جامع را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.

در این میان و پس از صدور این بیانیه انتقاداتی درباره جزییات این بیانیه از سوی منتقدان مطرح شده و در این راستا تیم مذاکره کننده هسته‌ای با شرکت در جلساتی متعدد از جمله با حضور نمایندگان مجلس، صاحبنظران، کارشناسان حقوقی و دانشگاهیان به تشریح راه‌حل‌های حاصل شده در لوزان پرداختند.

در آخرین نشستی که روز گذشته (دوشنبه) در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و با حضور تعدادی از اساتید علوم سیاسی برگزار شد، منتقدان و موافقان بیانیه لوزان به بیان نقطه نظرات و دغدغه‌هایشان پرداختند و عراقچی و روانچی از اعضای تیم مذاکره کننده به دغدغه‌ها پاسخ داده و جزییاتی از این راه‌حل‌ها را تشریح کردند.

سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در پایان این نشست در جمع خبرنگاران، در خصوص اظهارات منتقدان پس از بیانیه لوزان عنوان کرد: از دو هفته گذشته دیدگاه‌های منتقدان را زیاد شنیدیم. فکر می‌کنم منتقدان با دلسوزی و دغدغه ناشی از منافع ملی مسائل را نگاه کردند. نکاتی را که مطرح کردند همه مورد توجه ما خواهد بود. می‌توانم قضاوت کنم که در مجموع انتقادات و دیدگاه هایی که نسبت به مذاکرات وجود دارد، نسبت به دستاوردهای کلان ما نیست، بلکه بیشتر شامل توصیه‌ها، نصیحت‌ها و پیشنهاداتی راجع به نحوه نگارش است که در موقع نگارش اگر دغدغه‌هایی وجود دارد، رفع شود.

عراقچی ادامه داد: از همه دوستان تشکر می‌کنم و خوشحالم دستاوردهای کلان ما در مذاکرات تقریبا مورد پذیرش قرار دارد و دیدگاه‌هایی که برای ادامه کار وجود دارد را حتما رعایت خواهیم کرد.

تعدادی از منتقدان با اشاره به طرح کورکر - منندز و مصوبات کمیته روابط خارجی سنا و اظهارات برخی مقامات آمریکایی عنوان می‌کنند که در صورت حصول توافق جامع، کماکان تحریم‌ها باقی خواهد ماند و مدعی هستند که هدف تیم مذاکره کننده ایرانی تنها رسیدن به توافق است نه برداشته شدن تحریم‌ها.

در همین راستا سید عباس عراقچی درباره مصوبات کمیته روابط خارجی سنا عنوان کرد: ما با دولت آمریکا مذاکره می‌کنیم و با دولت آمریکا هم در یک قالب چند جانبه مذاکره می‌کنیم. مذاکره ما با 6 کشور است و اینگونه نیست که مصوبات کنگره یکی از این کشورها بتواند روند را دچار خلل کند. البته این ناشی از حسن نیت در مذاکره نیست. ما دولت آمریکا را مسئول تعهداتی می‌دانیم که در یک توافق احتمالی قبول خواهد کرد و باید اجرا کند و خودشان باید مشکلاتشان را با کنگره حل کنند. ما از نزدیک تصمیماتی که گرفته شده و تأثیراتی که بر مذاکرات می‌تواند بگذارد، رصد می‌کنیم.

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای همچنین گفت: اگر توافق جامع نهایی شود یک توافق چندجانبه بین‌‌المللی است که مورد تأیید شورای امنیت واقع خواهد شد و از منظر حقوق بین‌الملل برای کشورهایی که آن را تأیید کرده و طرف مذاکره هستند، الزام آور است. از نظر ما، قوانین داخلی آمریکا نمی‌تواند بر الزامات حقوقی بین‌المللی آن کشور حاکم باشد.

به گزارش فارس، عملا از فردا - چهارشنبه - 2 اردیبهشت ماه آنگونه که محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با یورونیوز عنوان کرد بخش دشوار کار آغاز می‌شود.

ظریف در این باره گفت: «حالا بخش دشوار را آغاز می‌کنیم، مسیر دشوار مذاکره و نگارش توافق نهایی. این کار زمان و تلاش زیادی می‌برد، اما فکر می‌کنم که تصمیمات سیاسی پیش از این گرفته شده است. حالا حرکت به سمت بخش‌های فنی‌تر توافقی که باید نوشته شود، به ما و همکارانمان (در 1+5) بستگی دارد.»

آنگونه که مرضیه افخم سخنگوی دستگاه دیپلماسی 26 فروردین ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران اعلام کرد: هیأت‌ها در حال حاضر وارد مرحله نگارش می‌شوند و برای نگارش، متن اولیه و چرک‌نویسی وجود دارد که دارای پرانتز و جاهای خالی است.

افخم در عین حال یادآور شد: البته صرفاً نگارش نیست و مذاکرات در برخی از ابعاد و جزئیاتی انجام می‌شود تا زمینه رسیدن به توافق احتمالی حاصل شود. هر هیأت متن ویژه خود را دارد. دوستان ما پیش از این گفتند که ابعادی هست که نیازمند انجام مذاکرات است. در برخی جزئیات مذاکرات انجام و اگر تغییراتی مورد نیاز و نظر باشد، صورت می‌گیرد.

براساس اعلام وزارت خارجه آمریکا نیز ریاست هیأت آمریکایی در این دور از رایزنی‌ها به عهده «وندی شرمن» معاون امور سیاسی این وزارتخانه است.

«رابرت مالی» که مشاور ویژه اوباما و هماهنگ‌کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه، شمال آفریقا و خلیج‌فارس است نیز در ترکیب این تیم جا دارد. «جیمز تیمبی» که مشاور ارشد معاون کنترل تسلیحات وزارت خارجه آمریکا است هم در کنار «پاول ایروین» مدیر مرکز عدم اشاعه شورای امنیت ملی آمریکا در این مذاکرات حضور خواهد داشت. «نیوئل های‌اسمیت» چهره حقوقی این دور هیئت آمریکایی است که با سمت مشاور معاون حقوقی وزارت امور خارجه در وین خواهد بود.«کریستوفر بکمیر» معاون امور هماهنگ‌کننده در امور سیاست‌های تحریمی وزارت امور خارجه آمریکا هم شخصی که احتمالاً در وین در خصوص نحوه برداشته شدن و یا به قول آمریکایی‌ها «کاهش» تحریم‌ها مذاکره خواهد کرد.«کیمبرلی گاهان» مشاور نمایندگی وزارت امور خارجه و «جولیا ژاکوبی» دستیار ویژه وندی شرمن هم دیگر مقامات آمریکایی هستند که بناست در تیم مذاکره‌کننده حضور داشته باشند.

قرار است، نشست بعدی در حاشیه اولین کنفرانس بازنگری در معاهده‌ NPT در سطح معاونان و کارشناسان در نیویورک برگزار شود.

مرضیه افخم نیز پیش از این از حضور محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در اجلاس بازنگری معاهده NPT در نیویورک و ایراد سخنرانی در این نشست خبر داد و گفت: با توجه به حضور وزیر خارجه و وزرای دیگر در این اجلاس، امکان اینکه در حاشیه اجلاس مزبور مذاکراتی صورت گیرد وجود دارد.

اوایل شهریور ماه سال 1392 بود که وزرای خارجه ایران و 6 کشور (آلمان، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آمریکا) به همراه کاترین اشتون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توافق کردند که به منظور حل موضوع هسته‌ای ایران مذاکره کنند و پس از آن بود که میز این مذاکرات در شهر ژنو چیده شد.

رایزنی‌ها برای حل این موضوع که به گفته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بحران غیر ضروری بود، با پیشنهاد ایران به گروه 1+5 مبنی بر «پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق‌های جدید» در شهر ژنو آغاز و سه بار این شهر میزبان این گفت‌وگوها بود و در حالی که قرار بود در ژنو 2 توافقی در این زمینه حاصل شود، ولی به دلیل زیاده‌خواهی‌های فرانسه و با وجود اینکه وزرای خارجه 6  کشور به ژنو آمده بودند تا کار را یکسره کنند، ولی همه به پایتخت‌ها بازگشتند و اعلام شد که دوباره به ژنو برمی‌گردند و در نهایت در ساعت سه بامداد روز یکشنبه سوم آذر ماه 1392 آن هم بعد از پنج روز مذاکره نفس گیر توافق ژنو با عنوان «برنامه اقدام مشترک» Joint Plan of Action حاصل شد و ظریف در نشستی خبری در پایان این توافق، آمادگی ایران را برای گفت‌وگو درباره گام پایانی توافقنامه ژنو اعلام کرد.

در مقدمه توافق ژنو (برنامه اقدام مشترک) آمد: هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه‌حل جامع مورد توافق و بلند مدت است به نحوی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح آمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام می‌کند تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هسته‌ای نیست. راه‌حل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانی‌ها می‌انجامد...این راه‌حل جامع به مثابه یک مجموعه منسجم خواهد بود که هیچ بخشی از آن مورد توافق قرار نمی‌گیرد مگر آنکه در مورد تمامی بخش‌های آن توافق حاصل شود. این راه‌حل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم می‌باشد و به رفع همه جانبه تمامی تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران می‌انجامد.

در این توافقنامه اعلام شد که گام اول دارای دوره زمانی شش ماهه خواهد بود و با توافق متقابل قابل تمدید می‌باشد. در این دوره همه اعضاء، با حسن نیت، در جهت حفظ فضای سازنده در مذاکرات فعالیت خواهند کرد.

به گزارش فارس، پس از آنکه این توافقنامه در سی ام دی ماه سال 1392 وارد مرحله اجرا شد، کلید رایزنی‌ها برای حصول توافق جامع هسته‌ای در شهر وین زده شد و اولین دور این گفت‌وگوها 29 بهمن ماه همان سال به مدت سه روز در وین برگزار و این شهر هفت بار دیگر نیز میزبان این گفت‌وگوها بود. در مجموع ایران و 6 کشور 10 دور درباره راه‌حل جامع هسته‌ای به گفت‌وگو نشستند که یک دور از این گفت‌وگوها در نیویورک و در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و یک دور نیز در شهر مسقط پایتخت عمان برگزار شد.

این مذاکرات برای چهار ماه تمدید شد ولی دوباره نتیجه‌ای حاصل نشد و در نهایت ایران و 6 کشور در سوم آذر ماه سال گذشته (1393) -یک سال بعد از توافق ژنو - بعد از رایزنی‌های فشرده در شهر وین، توافقنامه ژنو (برنامه اقدام مشترک) را برای هفت ماه (30 ژوئن 2015) دهم تیرماه 94 تمدید کردند و پس از آن بود که رایزنی‌هایی در شهرهای ژنو، زوریخ، استانبول، مونیخ، مونترو و لوزان برگزار شد.

قرار است در این مدت باقیمانده که حدود 2 ماه و 10 روز می‌شود، متن توافقنامه جامع هسته‌ای (برنامه جامع اقدام مشترک) به نگارش درآید./آ