تاریخ انتشارپنجشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۷ - ۲۰:۵۰
کد مطلب : ۳۶۹۸۹۸
سوره بقره، آيه 258: («أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْراهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ قالَ أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ قالَ إِبْراهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِين‏»)
۰
plusresetminus
به گزارش بلاغ،

 محاجّه و مناظره ميان حضرت ابراهيم (عليه السلام) و نمرود، مناظره ميان دو مكتب توحيد و الحاد است كه تا به امروز نيز در جريان است. در مورد زمان اين مناظره كه در جواني ابراهيم بوده يا پس از شكستن بتها و افكندن او در آتش اختلاف است اما بر اساس قرائن و تحليل مي توان گفت كه او در زمان مناظره، چهره ‏اي شناخته شده بوده است، به ويژه اينكه نمرود با توجّه به شوكتش هرگز به محاجّه با جواني گمنام راضي نمي‏ شد، بنابراين، محاجه بايد در زمان شهرت آن حضرت و پس از شكستن بت ها و افكندن او در آتش پديد آمده باشد.

مناظره از سوي نمرود آغاز شد؛ ولي قرآن كريم پرسش وي را بيان نكرده، چون به قرينه پاسخ حضرت ابراهيم(عليه‌السلام) سؤال نمرود روشن است. از جواب برمي‏ آيد كه گويا نمرود پرسيد: «من ربّك»؛ پروردگار تو كيست كه ما را به پرستش او دعوت مي‏ كني، با آنكه زمام همه امور اين مملكت به دست من است؟ حضرت ابراهيم(ع) پاسخ داد: پروردگار من كسي است كه مرگ و زندگي به دست اوست: ﴿رَبِّي الَّذي يُحيي ويُميت﴾؛ يعني مبدئي كه نظام احيا و اماته در اختيار اوست مسئول تدبير است. نمرود گفت: كسي كه مرگ و حيات به دست اوست، جز من كسي نيست: ﴿قالَ اَنَا اُحيي واُميت﴾، آن‏گاه براي اثبات اين ادّعا گفت: دستور مي‏ دهم تا دو نفر زنداني محكوم به مرگ را بياورند، يكي را آزاد و ديگري را اعدام مي‏ كنم. سپس گفت: اكنون كه ديديد مرگ و حيات به دست من است، بايد مرا بپرستيد[1].

اما حضرت ابراهيم (ع) براى خنثى كردن اين سفسطه، دست به استدلال ديگرى زد كه طرف مقابل نتواند در برابر ساده ‏لوحان در مورد آن مغالطه كند. او فرمود: خداوند، خورشيد را از افق مشرق بر مى ‏آورد، - اگر تو راست مى ‏گويى كه حاكم بر جهان هستى مى ‏باشى- خورشيد را از طرف مغرب بياور. اينجا بود كه آن مرد كافر، مبهوت و وامانده شد. (فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ). به اين ترتيب آن مرد مست و مغرور سلطنت و مقام، خاموش و مبهوت و ناتوان گشت و نتوانست در برابر منطق زنده حضرت ابراهيم (عليه السلام) سخنى بگويد و اين بهترين راه براى خاموش كردن اين گونه افراد لجوج است.


اما در تحليل اين مناظره مي توان گفت با اينكه مسلم است كه مساله حيات و مرگ از جهاتى مهم‏تر از مساله طلوع و غروب آفتاب است و سند گوياترى بر علم و قدرت پروردگار محسوب مى ‏شود و به همين دليل ابراهيم نخست به آن استدلال كرد، زيرا هر كس مى ‏داند مساله آزاد كردن و كشتن يك زندانى، هيچ گونه ربطى به مساله حيات و مرگ طبيعى و واقعى ندارد، ولى براى آن دسته كه درك كافى نداشتند و ممكن بود تحت تاثير سفسطه نمرود قرار گيرند، دست به استدلال دوم زد و مساله طلوع و غروب خورشيد را مطرح ساخت تا حق بر هر دو دسته روشن گردد.
همچنين مي توان گفت مساله اول - يعني توصيف خداوند با صفت تدبير نظام احيا و اماته- به عنوان تاكتيك مطرح شده است تا نمرود در چارچوب اين پازل، وارد بازي شود. از اين رو هنگامي كه آن جبار مدعى شراكت با پروردگار در تدبير عالم گرديد، حضرت ابراهيم(ع) اين مجادله را ادامه نداد بلكه وارد فاز بعدي شد؛ يعني مساله طلوع و غروب آفتاب را عنوان كرد كه نمرود در نتيجه آن، به كلى وامانده شد. قرينه بر اين امر نيز " فاء"يي است كه بر استدلال دوم وارد شده است و نشان مي دهد كه استدلال دوم به معني صرف نظر كردن از استدلال اول نيست.

پي نوشت:

[1]  الكافي، ج8، ص368؛ تفسير القمي، ج1، ص86؛ الدر المنثور، ج2، ص25. 

تفسير تسنيم، ج 12، ص 237 و 257.

تفسير نمونه، ج‏2،ص 287 -290. 

ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما

مهربانی بی‌پایان خداوند را مغتنم شماریم
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۰:۰۰
حجاب؛ تضمین سلامت زن در جامعه
دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۰:۰۰
عملکرد اقتصادی دولت در محک قضاوت
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۰:۱۴
خواسته مردم؛ کنترل گرانی در شلوغی بازار
دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۰:۰۸
ضرورت نگاه تحولی منتخبان به مجلس دوازدهم
يکشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۰:۱۲