دستگاه گوارش انسان از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است.معده و قسمت ابتدایی روده باریک که دوازدهه نامیده می‌شود، همواره در معرض غلظت زیاد اسید مترشحه از معده هستند.

به گزارش بلاغ،پوشش داخلی این اعضا با سیستم بسیار پیچیده و دقیقی در مقابل این اسید محافظت می‌شود. ضعف این سیستم دفاعی یا ترشح بیش از حد اسید عامل به وجود آمدن زخم است. زخم‌هایی که در معده و دوازدهه ایجاد می‌شوند در بین مردم به زخم معده مشهور هستند. جالب این است که شیوع زخم در دوازدهه خیلی بیشتر از زخم معده است.

از بین عوامل ایجاد زخم دو عامل مهم‌تر هستند:

میکروبی به نام هلیکوباکتر و داروهای مسکن غیراستروئیدی.

میکروب هلیکوباکتر در جوامعی که از نظر بهداشتی و اقتصادی وضع بدی دارند در اکثر افراد وجود دارد ولی بهتر شدن سطح بهداشتی در بسیاری از جوامع پیشرفته باعث کاهش شیوع آن حتی تا کمتر از ۳۰ درصد گردیده است. این میکروب با ایجاد التهاب در جدار معده باعث ایجاد زخم در معده و یا دوازدهه می‌شود.

داروهای مسکنی همچون دیکلوفناک، پیروکسیکام، بروفن، ناپروکسن و آسپرین از عوامل بسیار مهم زخم‌های معده و دوازدهه هستند. این داروها در افراد مسن، سیگاری، الکلی و افرادی که سابقه زخم قبلی دارند یا همزمان از چند نوع از این داروها استفاده می‌کنند یا همزمان از کورتون استفاده می‌کنند احتمال ایجاد زخم را خیلی زیاد می‌کند.

عوامل دیگری نیز در ایجاد زخم مهم هستند. به عنوان مثال افراد دچار استرس بیشتر در معرض زخم هستند. در مورد خوراکی‌ها فقط الکل و قهوه ارتباط قابل توجهی با زخم دارند و سایر غذاها چندان ارتباطی ندارند.

علامت اصلی این زخم‌ها درد در قسمت بالای شکم و زیر جناغ است. دردهای زخم دوازدهه معمولا زمانی شروع می‌شود که ساعتی از خوردن غذا گذشته و معده خالی شده است ولی درد زخم معده همزمان با خوردن غذا زیادتر می‌شود. دردهایی که نیمه شب بیمار را بیدار می‌کند احتمال زخم دوازدهه یا معده را خیلی مطرح می‌نماید.

عوارض زخم معده دوازدهه مهم‌ترین عاملی است که درمان این بیماری را اجباری می‌سازد. خونریزی، سوراخ شدن و بسته شدن مسیر عبور غذا در اثر زخم عوارض این بیماری هستند.

مهم‌ترین وجه درمان زخم‌ها پیدا کردن عامل ایجاد آنها مثلا داروهای مسکن یا میکروب هلیکوباکتر است که در این صورت باید آنها را حذف کرد. در صورتی که این دو عامل وجود نداشت مصرف ضداسیدها و داروهایی که اسید معده را کم می‌کنند اساس درمان را تشکیل می‌دهند. با مصرف این داروها به مدت نسبتا طولانی بسیاری از زخم‌ها بهبودی کامل پیدا می‌کنند.

یکی از نکات مهم در درمان زخم‌های معده و اثنی‌عشر خصوصا در افراد بالای ۴۰ سال این است که هر گونه درد در شکم که براحتی به دارو پاسخ نمی‌دهد را باید جدی فرض کرد و با اقدامات تشخیصی مثل آندوسکوپی ابتدا احتمال بدخیمی را رد کرد و سپس درمان را انجام داد.