«این عکس را می‌بینی برای یکی از آشناهامون این را زده بودید ۳ میلیون، حالا من یک سنگ‌قبری می‌خوام سفارش بدم که از این گرونتر باشه و شکل و شمایل بهتری داشته باشه، ولی می‌خوام هزینه‌اش را قسطی بدم، چون الآن فقط یک‌میلیون دارم».
این‌ها بخشی از صحبت‌هایی است که حداقل هفته‌ای چندبار سنگ فروشان راسته بهشت‌زهرا می‌شنوند، صحبت‌هایی که دیگر تکراری شده است و در این بازار به‌کرات شنیده می‌شود، این‌ها در حالی است که می‌شود سنگ‌قبر ارزان نیز خریداری کرد.
سنگ‌قبر‌های ردیف شده در بازار سنگ فروشان بهشت‌زهرا (ع) نشان از تنوع و رنگ و شکل آن‌ها دارد، مغازه‌داران در حجره‌های کوچک خود نشسته و هرکدام در انتظار آمدن مشتری هستند، از ماشین که پیاده و با نگاه متعجب مغازه‌داران روبه‌رو می‌شوم، شاید به خاطر این است که رنگ روشن لباس‌هایم در این بازار سیاه به چشم می‌آید، بازاری که تاکنون مشتریانش لباس و روسری سیاه برتن داشتند و هرکدام آمده‌اند برای عزیز سفرکرده‌شان سنگ‌قبر آبرومندانه‌ای تهیه کنند.
وارد مغازه اول می‌شوم، «محمدرضا غلامحسینی» که انگار فهمیده است من مشتری این بازار نیستم با بی‌حوصلگی می‌گوید بفرمایید؛ خودم را معرفی می‌کنم و از قیمت سنگ‌قبر‌ها سؤال می‌کنم، از پشت میز بلند می‌شود، می‌گوید قیمت سنگ‌قبر از ۳۰۰ هزارتا یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، نگاهی به سنگ‌ها می‌اندازد و می‌گوید البته این قیمت‌ها عرف است، حدود ۳ ماه پیش برای شهردار یکی از شهر‌های شمالی سنگ‌قبری طراحی کردیم که هزینه‌اش ۳۰ میلیون تومان شد.
می‌گویم مگر چه فرقی با این‌ها دارد که قیمتش ۳۰ برابر سنگ‌های معمولی است، نگاهی به گوشی‌اش می‌اندازد و می‌گوید اجازه بدهید عکسش را نشان بدهم سنگ‌قبر آن چندتکه طراحی‌شده بود و ارتفاع آن ۱۵ سانتی و ۲۰ سانتی بود؛ این سنگ‌ها خاص است و هرکسی استفاده نمی‌کند، چون خیلی گران است مردم قزوین سنگ‌قبر گران نمی‌خرند.
«حسین غلامحسینی» یکی دیگر از مغازه‌داران این راسته که ۱۲ سال در این کار است، می‌گوید: ارزان‌ترین سنگ‌قبر ما ۵۰ هزار تومان و گران‌ترین سنگ‌قبر ۸۰۰ هزار تومان تا یک‌میلیون تومان است، بستگی به تشکیلات سنگ‌قبر دارد البته سنگ‌قبر ۴۰ میلیون و ۳۰ میلیون تومانی هم داشتیم.
وی می‌گوید: سنگ مرمر ۲۰ سانتی تزئینی است و قیمت بالایی دارد، اضافه کردن تک‌سنگ و کار‌های پله‌ای ۶۰ سانتی نیز قیمت بالایی دارند، ۹۰ درصد مشتری‌های ما دنبال تجملات هستند و برای تزئین سنگ‌قبر هزینه می‌کنند.
این مغازه‌دار یادآور می‌شود: مثلاً مشتری می‌آید و می‌گوید این سنگ‌قبر را در آرامستان دیده‌ام برایم بزنید یا یکی می‌گوید مزار بغل‌دستی عزیز فوت‌شده ما سنگش ۲ میلیون تومانی است برای ما ۳ میلیون تومانی بزنید؛ اکثراً سفارشان این‌طوری است.
«داوود حسینی» مغازه‌دار دیگری است که گران‌ترین سنگ‌قبر فروخته‌شده خود را ۴۵ میلیون تومان می‌داند و می‌گوید چند ماه پیش هم برای یک نفر سنگ‌قبری را طراحی کردیم ۳۷ میلیون تومان، سنگ‌قبر ۲۰۰ میلیونی هم داریم باید تزئینات آن را ببینید که چی هست.
وی ادامه می‌دهد: در آرامستان‌های شهر فقط سنگ معمولی استفاده می‌کنند، چون قطعه‌بندی و ردیف سازمان‌دهی شده است، معمول‌ترین قیمت‌ها همان ۵۰۰ تا یک‌میلیون است، اما داخل حجره‌ها از سنگ‌قبر گران استفاده می‌کنند.
زنده‌هایی که سنگ‌قبر خود را سفارش می‌دهند
نگاهی به سنگ‌قبر‌های داخل مغازه‌ها می‌اندازم چهره‌های آشنا بر روی سنگ‌قبر‌ها زیاد است، عکس افراد مشهوری که بعضی از آن‌ها زنده‌اند، می‌پرسم آیا این سنگ‌قبر‌ها واقعی است، شما برای افراد زنده هم سنگ‌قبر می‌زنید؟
غلامحسینی سنگ‌قبر سیاهی که عکس یک مرد روی آن حک‌شده و تاریخ فوتش خالی است را نشان می‌دهد و می‌گوید: این را ببینید سنگ‌قبر یکی از افراد مشهور قزوین است، شما هم احتمالاً این آقا را بشناسید، ۱۲ سال پیش این سنگ را با ۳۰۰ هزار تومان سفارش داده است، الان قیمت سنگ آن فقط ۱ میلیون و ۳۰۰ تومان است، چون سنگش خارجی است و قطر آن ۴ سانتی‌متر است، ۱۲ سال پیش عکسش را با دست زدیم الآن عکس‌ها را با لیزر روی سنگ می‌زنند، اما هنوز طرف زنده است.
تغییر سلیقه با تغییر سبک زندگی اسلامی
محمدرضا غلامحسینی تأکید می‌کند: حدود ۱۰ سال است در کنار پدر مشغول به کار هستم و حدود ۳۰ سال می‌شود که شغل خانوادگی‌شان این است، در این مدت سلیقه‌ها خیلی عوض‌شده است، قبلاً تکنولوژی نبود و سنگ‌ها را با دست تهیه می‌کنیم.
وی می‌گوید: هر سنگ‌قبری را نمی‌توان هرجایی استفاده کرد، مثلاً در فضای باز سنگ سفید پیشنهاد نمی‌کنیم چراکه در سرما و گرما تحمل ندارد، اما برای داخل حجره مرمر مناسب است که نور مخفی بگذاریم قشنگ می‌شود.
حسینی نیز معتقد است انتخاب سنگ‌قبر این روز‌ها تشریفاتی شده است و بیشتر افراد به این موضوع نگاه تجملاتی دارند، بعضی‌ها هستند که پول‌ندارند، ولی می‌خواهند از سنگ‌قبر فامیلشان گران‌تر باشد که در این صورت با چک و قسط برایشان انجام می‌دهیم.
وی می‌گوید: ۲۶ سال است که مشغول به کار هستم تا ۷ سال پیش برای خانم‌ها فقط اسم می‌نوشتیم، اما این روز‌ها ۹۵ درصد سنگ‌قبر‌ها با عکس هستند، ۷۰ درصد مشتریان دنبال تجملات نیز از قشر متوسط و ضعیف جامعه هستند و معتقدند برای اینکه آبرویشان نرود مجبورند هزینه کنند.
در جست‌وجوی سنگ‌قبر رایگان
حسینی می‌گوید: همه سنگ‌قبر گران نمی‌خواهند بعضی‌ها هم هستند که دنبال کار ارزان‌تر هستند و می‌خواهند با بودجه خود سنگ‌قبر انتخاب کنند، ما اگر بدانیم واقعاً پول‌ندارند برای آن‌ها رایگان می‌زنیم.
غلامحسینی نیز تصریح می‌کند: به علت چندطبقه شدن قبرها، افرادی هستند که سنگ‌قبر را عوض می‌کنند و سنگ دیگر به دردشان نمی‌خورد، ما این سنگ‌ها را می‌فرستیم تهران و پاک می‌کنند و با هزینه کمتر به مشتریانی که بودجه ندارند می‌دهیم.
خط خوش اصل گمشده سنگ‌قبر‌های پایتخت خوشنویسی
غلامحسینی تصریح می‌کند: قزوین پایتخت خوشنویسی است، اما مردم به این موضوع خیلی توجه نمی‌کند و بیشتر کار کامپیوتری را می‌پسندند درحالی‌که کامپیوتری کلیشه‌ای است، در حال حاضر در اصفهان بیشتر نوشته‌ها دستی است، اما در قزوین کار کردن به‌صورت دستی بسیار محدود شده است.
ا، در دین اسلام سادگی همواره موردتوجه است، در این مورد نیز چنین است، چون تجملات برای صاحب قبر عزت و احترام به همراه نمی‌آورد، بهتر است به‌جای هزینه‌های گزاف برای سنگ‌قبر‌های تجملاتی، برای مرده‌ها خیرات کنند.
