ابتدا بهتر است بدانید با توجه به اصل تفاوتهای فردی، هرکس ویژگی مربوط به خود را دارد و نمی‌توان برنامه ثابتی برای همه نوشت و گفت همه اینطور عمل کنند تا موفق شوند. این تفاوتهای انسانهاست که باعث شده مسیر موفقیت برای همه یکسان نباشد. هر فردی خصوصیات خود را بهتر می‌شناسد و با مهارت‌ها، توانایی‌ها، نقاط قوت و ضعف خود بیشتر آشناست و با شناختی که از اصول برنامهریزی صحیح به دست می آورد، می‌تواند برنامه‌ای متناسب با ویژگیهای خودش تنظیم کند. مثلا شما این آگاهی را نسبت به خود دارید که شب‌ها بهتر درس می‌خوانید یا صبح‌ها؛ پس با توجه به این ویژگی‌ها برنامهریزی هم متفاوت خواهد بود. در این مطلب، اصول مربوط به برنامه ریزی صحیح را معرفی میکنیم تا به شناخت کافی در این زمینه برسید؛ اما این نکته قابل توجه است که اگر اراده و همت عمل به این برنامه ریزی‌ها نباشد، برنامه شما فقط در حد نوشته باقی خواهد ماند.
۱. قبل از هر چیزی اهداف خود را روشن کنید
فرد هدفمند و موفق کسی است که برای روز‌ها، هفته‌ها و ماههای خود برنامه ریزی کند. برای شروع باید اهداف را به دو گروه بلندمدت و کوتاه مدت تقسیم کرد؛ مثلا: هدف بلندمدت: فراگیری کل منابع کنکور؛ هدف کوتاه مدت: مطالعه چند فصل در این ماه.
یادتان باشد اهداف کوتاه مدت جدا از بلندمدت نیست. در اصل هدف کوتاهمدت جزئی از بلندمدت است. این مرحله، قدم بسیار مهمی است، چون انگیزه زیادی در این مسیر به شما می‌دهد.
۲. اهدافتان را زمان بندی کنید
اینکه برای کدام درس چه قدر زمان نیاز دارید، مشخص کنید. (با توجه به آسان و سخت بودن منابع و اینکه هر درس چه ضریبی در کنکور رشته مورد علاقه شما دارد.)
فرصت‌هایی را که نیاز دارید تا صرف تحقق اهداف برنامه تان شود، مشخص کنید تا در نهایت معلوم شود چه قدر زمان در هرروز یا هفته باید به آن موضوع اختصاص دهید. به عنوان مثال اگر قرار باشد یک کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای در طول یک ماه خوانده شود، لازم است حداقل روزی ۱۱ صفحه از کتاب مطالعه شود و این حداقل نیاز به یک ساعت وقت دارد.
۳. اهداف را اولویت بندی کنید
کارهایی که می‌خواهید انجام دهید، برحسب اولویت‌ها و میزان اضطرار و اهمیت شان طبقه بندی کنید. بهترین زمان‌ها و اوقات را برای مهم‌ترین کار‌ها قرار دهید. در این صورت، اگر وقت کم داشته باشید و یا به هر دلیل نتوانید به همه اهداف و کار‌هایتان برسید، مطمئن هستید که اهداف و برنامه‌های اصلی را انجام خواهید دارد.
۴. برنامه‌تان را متناسب با توانمندیتان تنظیم کنید
برنامه باید در حد توانتان باشد. پس باید مطابق طاقت و توان جسمی و روحیتان برنامه را طرح ریزی و اجرا کنید تا آن جا که از حد تعادل خارج نشود. برنامه‌هایتان را باید در بین مطالعه، تفریح، عبادت، خرید، ورزش و… تقسیم کنید. یعنی هرکدام در زمان خود باید باشد و حذف آنها در این دوره کار اشتباهی است. تک بُعدی عمل نکنید. اگر خوابگاهی هستید حتما در این مدت حداقل چند مرتبه به خانواده سر بزنید و در صورتی که امکان نداشت، هر روز یا یک روز در میان تماس تلفنی خود را با آنها حفظ کنید. زمانی را برای استراحت، خرید یا دیدن فیلمهای آرامبخش و امیدبخش تعیین کنید. یادتان باشد حذف یکی از موارد مورد نیاز و تک بُعدی عمل کردن باعث می‌شود اواسط یا اواخر راه که زمان طلایی درس خواندنتان است و باید نتیجه را دریافت کنید، ناگهان مأیوس و ناامید و خسته خواهید شد و از ادامه مسیر غافل می‌شوید.
۵. استعداد درخشانتان را دریابید
در سال ۱۳۸۵ وزارت علوم، در آئین نامه استعدادهای درخشان قانونی را تصویب کرد که به موجب آن هر دانشگاهی می‌تواند از میان رتبه‌های بر‌تر در دوره‌های کارشناسی و با توجه به معدل کل، افراد را بدون کنکور وارد دوره کارشناسی ارشد کند. (اگر جزء معدل‌های بالای کلاستان هستید، می‌توانید این موضوع را پیگیری کنید.) معدل دوره کارشناسی در نمره خام کنکور هم تأثیر دارد.
۶. لیست منابع را تهیه کنید
منابع کارشناسی ارشد، معمولا تغییر میکند و مثل کارشناسی همیشه ثابت نیست. البته مواد امتحانی (منابع کتبی که مربوط به مواد امتحانی است)، قبلا تصویب شده و معمولا ثابت هستند. تهیه لیست دقیق منابع کارشناسی ارشد با توجه به رشته‌تان بسیار اهمیت دارد.
۷. سوالات سال قبل را بخوانید
حتما سوالات کنکور سالهای قبل را تهیه کنید و در دوره‌های مرور که در برنامه‌تان دارید، آنها را بخوانید. تعدادی از سوالات مانند سالهای قبل خواهد بود. همچنین مشخص می‌شود کدام فصل‌ها مهم‌تر از فصل‌های دیگر است و می‌توانید در برنامه ریزی زمانی روی این فصل‌ها مانور بیشتری بدهید.
۸. نگران فراموش کردن نباشید
از آنجایی که منابع کارشناسی ارشد حجیم هستند، خیلی از افراد نگران این موضوع هستند که مطالبی را که مطالعه می‌کنند، فراموششان شود و با مطالب دیگر قاطی کنند یا اشتباه بگیرند. این احساس به آنها استرس و اضطراب می‌دهد. احساسی که مطابق با واقعیت نیست و هنگام مواجهه با آزمون‌های آزمایشی خواهید دید که تمام مطالب در ذهنشان فراخوانی خواهد شد. نگران این موضوع نباشید، مخصوصا که سوالات به صورت تستی است.
۹. با موفق شده‌ها حرف بزنید
شما می‌توانید از افرادی که تازه قبول شده‌اند و این مرحله را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند یا اساتید در این رشته و یا مشاورین دانشگاه به عنوان پشتیبان کمک بگیرید. حضور پیشتیبان در کنار پشتکار و عنایت خداوند و تلاش خودتان می‌تواند نقش پررنگی در برنامه ریزی درست و ایجاد انگیزه قوی و حس آرامش برایتان داشته باشد.
۱۰. مواظب تغییر رشته باشید
۱. قبل از هر چیزی اهداف خود را روشن کنید
فرد هدفمند و موفق کسی است که برای روز‌ها، هفته‌ها و ماههای خود برنامه ریزی کند. برای شروع باید اهداف را به دو گروه بلندمدت و کوتاه مدت تقسیم کرد؛ مثلا: هدف بلندمدت: فراگیری کل منابع کنکور؛ هدف کوتاه مدت: مطالعه چند فصل در این ماه.
یادتان باشد اهداف کوتاه مدت جدا از بلندمدت نیست. در اصل هدف کوتاهمدت جزئی از بلندمدت است. این مرحله، قدم بسیار مهمی است، چون انگیزه زیادی در این مسیر به شما می‌دهد.
۲. اهدافتان را زمان بندی کنید
اینکه برای کدام درس چه قدر زمان نیاز دارید، مشخص کنید. (با توجه به آسان و سخت بودن منابع و اینکه هر درس چه ضریبی در کنکور رشته مورد علاقه شما دارد.)
فرصت‌هایی را که نیاز دارید تا صرف تحقق اهداف برنامه تان شود، مشخص کنید تا در نهایت معلوم شود چه قدر زمان در هرروز یا هفته باید به آن موضوع اختصاص دهید. به عنوان مثال اگر قرار باشد یک کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای در طول یک ماه خوانده شود، لازم است حداقل روزی ۱۱ صفحه از کتاب مطالعه شود و این حداقل نیاز به یک ساعت وقت دارد.
۳. اهداف را اولویت بندی کنید
کارهایی که می‌خواهید انجام دهید، برحسب اولویت‌ها و میزان اضطرار و اهمیت شان طبقه بندی کنید. بهترین زمان‌ها و اوقات را برای مهم‌ترین کار‌ها قرار دهید. در این صورت، اگر وقت کم داشته باشید و یا به هر دلیل نتوانید به همه اهداف و کار‌هایتان برسید، مطمئن هستید که اهداف و برنامه‌های اصلی را انجام خواهید دارد.
۴. برنامه‌تان را متناسب با توانمندیتان تنظیم کنید
برنامه باید در حد توانتان باشد. پس باید مطابق طاقت و توان جسمی و روحیتان برنامه را طرح ریزی و اجرا کنید تا آن جا که از حد تعادل خارج نشود. برنامه‌هایتان را باید در بین مطالعه، تفریح، عبادت، خرید، ورزش و… تقسیم کنید. یعنی هرکدام در زمان خود باید باشد و حذف آنها در این دوره کار اشتباهی است. تک بُعدی عمل نکنید. اگر خوابگاهی هستید حتما در این مدت حداقل چند مرتبه به خانواده سر بزنید و در صورتی که امکان نداشت، هر روز یا یک روز در میان تماس تلفنی خود را با آنها حفظ کنید. زمانی را برای استراحت، خرید یا دیدن فیلمهای آرامبخش و امیدبخش تعیین کنید. یادتان باشد حذف یکی از موارد مورد نیاز و تک بُعدی عمل کردن باعث می‌شود اواسط یا اواخر راه که زمان طلایی درس خواندنتان است و باید نتیجه را دریافت کنید، ناگهان مأیوس و ناامید و خسته خواهید شد و از ادامه مسیر غافل می‌شوید.
۵. استعداد درخشانتان را دریابید
در سال ۱۳۸۵ وزارت علوم، در آئین نامه استعدادهای درخشان قانونی را تصویب کرد که به موجب آن هر دانشگاهی می‌تواند از میان رتبه‌های بر‌تر در دوره‌های کارشناسی و با توجه به معدل کل، افراد را بدون کنکور وارد دوره کارشناسی ارشد کند. (اگر جزء معدل‌های بالای کلاستان هستید، می‌توانید این موضوع را پیگیری کنید.) معدل دوره کارشناسی در نمره خام کنکور هم تأثیر دارد.
۶. لیست منابع را تهیه کنید
منابع کارشناسی ارشد، معمولا تغییر میکند و مثل کارشناسی همیشه ثابت نیست. البته مواد امتحانی (منابع کتبی که مربوط به مواد امتحانی است)، قبلا تصویب شده و معمولا ثابت هستند. تهیه لیست دقیق منابع کارشناسی ارشد با توجه به رشته‌تان بسیار اهمیت دارد.
۷. سوالات سال قبل را بخوانید
حتما سوالات کنکور سالهای قبل را تهیه کنید و در دوره‌های مرور که در برنامه‌تان دارید، آنها را بخوانید. تعدادی از سوالات مانند سالهای قبل خواهد بود. همچنین مشخص می‌شود کدام فصل‌ها مهم‌تر از فصل‌های دیگر است و می‌توانید در برنامه ریزی زمانی روی این فصل‌ها مانور بیشتری بدهید.
۸. نگران فراموش کردن نباشید
از آنجایی که منابع کارشناسی ارشد حجیم هستند، خیلی از افراد نگران این موضوع هستند که مطالبی را که مطالعه می‌کنند، فراموششان شود و با مطالب دیگر قاطی کنند یا اشتباه بگیرند. این احساس به آنها استرس و اضطراب می‌دهد. احساسی که مطابق با واقعیت نیست و هنگام مواجهه با آزمون‌های آزمایشی خواهید دید که تمام مطالب در ذهنشان فراخوانی خواهد شد. نگران این موضوع نباشید، مخصوصا که سوالات به صورت تستی است.
۹. با موفق شده‌ها حرف بزنید
شما می‌توانید از افرادی که تازه قبول شده‌اند و این مرحله را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند یا اساتید در این رشته و یا مشاورین دانشگاه به عنوان پشتیبان کمک بگیرید. حضور پیشتیبان در کنار پشتکار و عنایت خداوند و تلاش خودتان می‌تواند نقش پررنگی در برنامه ریزی درست و ایجاد انگیزه قوی و حس آرامش برایتان داشته باشد.
۱۰. مواظب تغییر رشته باشید
دوستان عزیز شما می‌توانید بدون توجه به رشته‌ای که در دوره کارشناسی از آن فارغ التحصیل شده‌اید، رشته‌ای غیر مرتبط را برای آزمون کارشناسی ارشد انتخاب کنید اما به این نکات توجه کنید:
- معمولا افراد در رشته‌ای که در دوره کارشناسی فارغ التحصیل می‌شوند، در مقطع کارشناسی ارشد موفقترند و همچنین احتمال قبولی آنها در کارشناسی ارشد هم بیشتر است.
- افرادی که در رشته‌های غیرمرتبط قبول می‌شوند، نیاز به گذراندن دروس پیشنیاز دارند که باید برای آن زمان و هزینه بیشتری داشته باشند.
- با شرکت در رشته‌ای غیرمرتبط، دیگر نمی‌توانید از قبولی بدون کنکور کارشناسی ارشد استفاده کنید.
۱۱. درس‌های کمتری بردارید
اگر قصد دارید هم در کنکور شرکت کنید و هم دروس طول ترم را در دوره کارشناسی بگذرانید، باید سعی کنید دروس کمتری را بردارید؛ ولی حواستان باشد که در صورت قبولی در دانشگاه درسی از دروس دانشگاه باقی نمانده باشد که همین مسئله برایتان دردسرساز شود. اگر می‌بینید که توانایی خواندن دروس کنکور و کارشناسی را با هم ندارید، کارشناسی را با آرامش و موفقیت به سرانجام برسانید و برای سال آینده با آرامش بیشتر و زمان مفید‌تر، برای کارشناسی ارشد برنامه ریزی کنید.
۱۲. برای تغذیه و سلامت خود ارزش قائل باشید
تغذیه درست و مناسب مخصوصا در این ایام، ورزش کردن و تعریق، شنا و به کارگیری روشهای ریلکسیشن می‌تواند باعث سرزندگی، شادابی و کاهش تنش شما شود.
۱۳. از حجم داوطلبان نترسید
در مسیر تلاش برای کسب علم، هیچ‌گاه ناامید نشوید و انگیزه‌های خود را حفظ کنید. دانشجویانی بوده‌اند که با بهانه‌های مختلف مانند «مشکل است»، «من که قبول نمی‌شوم»، «من نمی‌توانم»، «حوصله مطالعه و درس خواندن ندارم» و… متوقف شده‌اند. تعدادی از افراد همیشه سیاه لشکر هستند و تعداد زیاد شرکت کننده ها نباید در انگیزه شما اثر منفی بگذارد.
۱۴. انگیزه‌های خود را حفظ کنید و تا رسیدن به اهداف از پا ننشینید
کنکور ارشد یک رقابت است و موفقیت از آنِ کسانی است که به صورت اصولی، بیشترین تلاش و زحمت را کشیده‌اند. دقت کنید! اصولی و درست. در انتها فراموش نکنید قبول نشدن در کنکور ارشد، پایان زندگی نیست. شما می‌توانید دوباره شرکت کنید. برنامه سال قبل را مرور کنید تا عیبهای برنامه و روند برنامه ریزی خود را کشف کنید و بتوانید اصلاحش کنید. مهم تلاش مستمر و ناامیدنشدن تا رسیدن به نتیجه مطلوب است. اگر داوطلبان کنکور این مشکلات را برای خود حل کنند، اضطرابشان به شدت کاهش پیدا میکند و نتیجه مطلوبی خواهند گرفت. یادتان باشد ترس، مقدمه شکست است و در این جهان، هیچ چیز آنقدر مهم نیست که سبب اضطراب و دل نگرانی انسان شود! هدف کافیست! اکنون برخیز و عمل کن!
