راز صدای «جن‌ها» در بیابان ایران

 

 ... «این کویر جن داره» ... جمله ای که هرزگاهی افرادی که برای تورهای بیابان و کویر گردی و سافاری یا وحش‌گشت (safari) به منطقه کویری و دارای تپه‌های ماسه‌ای (تلماسه) در کویر مرکزی ایران می‌روند می‌شنوند، ولی واقعاً این مکان محفلی برای اجنه‌ها است؟ حتی می‌گویند اجنه‌ها در این مکان با یکدیگر صحبت هم می‌کنند! ادعاهای که پرویز کردوانی - دکترای رشته عمران کویر از آلمان به آن پاسخ می‌دهد.

این چهره ماندگار جغرافیا در توضیح وجود اجنه در کویر مرکزی ایران که به «ریگ جن» معروف است، می‌گوید: وقتی افراد به منطقه ریگ جن می‌روند به دلیل شواهدی این تصور برای آنان بوجود می‌آید که این منطقه دارای جن است زیرا در این مناطق در داخل زمین فرو می‌روند و این رخداد زمانی رخ می‌دهد که کویر در مقاطعی خیس باشد و این تصور به وجود می‌آید که کویر جن دارد و اجنه این کار را انجام می‌دهند که باید عنوان کنم چنین چیزی حقیقت ندارد.

 

کردوانی در ادامه توضیح می‌دهد: الان در ریگ جن جاده ای به طول 70 کیلومتر کشیدند و خودروها می‌توانند وارد این منطقه شوند و افراد بر خلاف گذشته راحت‌تر می‌توانند به این منطقه بیابانی سفر کنند.

وی با بیان اینکه بنده خودم 50 سال پیش به ریگ جن سفر کردم و پس از آن نیز ده‌ها بار به این منطقه بیابانی رفته ام، درباره ادعای صحبت کردن اجنه در ریگ جن نیز توضیح می‌دهد: بنده خودم حتی شب هنگام در ریگ جن خوابیدم و ادعای صحبت کردن اجنه در ریگ جن نیز به دلیل برخورد شن‌ها است که صدای عین صحبت کردن ایجاد می‌کند و افراد تصور می‌کنند که اجنه با هم صحبت و گفت‌وگو می‌کنند.

 

این چهره ماندگار جغرافیا در ادامه عنوان می‌کند: البته الان دیگر آنقدر کویر خشک شده است که دیگر بحث خیس شدن بیابان مطرح نمی‌شود که افراد بخواهند در کویر فرو روند تا ذهنیت وجود "جن" پیش آید و جالب است الان که این اتفاق رخ نمی‌دهد باور دیگری به وجود آمده و عنوان می‌کنند که اجنه از این مناطق کوچ کردند! ولی در مجموع کویر علی الخصوص ریگ جن - اجنه ای ندارد و این اتفاقات فرو رفتن به دلیل کویر نمک زار و خیس است.

 ریگ جن منطقه‌ای کویری و دارای تپه‌های ماسه‌ای (تلماسه) در کویر مرکزی ایران است. این منطقه در جنوب سمنان، شرق دریاچه نمک، شمال انارک و غرب جندق قرار دارد. این منطقه به دلیل وسعت زیاد و نداشتن چشمه یا چاه آب در گذشته محل عبور کاروان‌ها نبوده و فقط در سال‌های اخیر چند گروه به آن منطقه رفتند.

 

ریگ جن منطقه‌ای کویری و پر از تپه‌های شنی و اطراف آن دارای باتلاق‌های نمکی است. این کویر در جنوب غربی و غرب دشت کویر، جنوب سمنان، جنوب شرق گرمسار، شرق پارک ملی کویر، شمال انارک و غرب جندق قرار گرفته است و وسعت تقریبی آن 3800 کیلومتر مربع است. هیچ‌گونه چشمه یا چاه آبی در این منطقه وجود ندارد.

 

در سال 1900 حدود 114 قبل سون هدین، کویرنورد بزرگ سوئدی از حاشیه غربی و جنوبی ریگ جن عبور کرد. او بعدها در کتاب کویرهای ایران به طور مفصل دربارهٔ ریگ جن نوشت. در سال 1930 آلفونس گابریل از جنوب ریگ جن گذشت. از 1376 تاکنون گروه‌هایی از کویر پیمایان با خودروهای بیابانی و حتی پیاده به نقاط مختلف ریگ جن رفته‌اند.