لطفا مانع جاسوسی ما نشوید!

به گزارش بلاغ،در آمریکا چه خبر شده است؟ روزنامه یو.اس.ای.تودی آمریکا عکس باراک اوباما را چاپ کرد و کنار آن نوشت: «چشم هایی که جاسوسی می کنند.» این روزنامه آمریکایی ادامه داد: «میلیون ها تماس تلفنی شنود شده اند و اطلاعات بزرگترین شرکت های اینترنتی را هم استخراج کرده اند.» حالا این روزها مردم آمریکا درباره گزارش «گاردین» صحبت می کنند که خبر داد مکالمه میلیون ها شهروند آمریکایی ضبط و ارزیابی شده است.
روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» هم خبر داده است که اطلاعات کاربران یاهو، گوگل، اپل و فیس بوک از جمله تصاویر، ایمیل ها و فایل ها استخراج شده اند. جالب این جاست که دیروز روزنامه گاردین خبر داد داستان مشابهی در انگلیس هم در حال رخ دادن است و نوشت: «دولت برای جاسوسی درباره ما مردم، از گوگل و فیس بوک استفاده می کند.»
اوباما در پاسخ به موج انتقادها در این باره صراحتا گفته است: «این نقض حریم خصوصی برای دفاع از امنیت ایالات متحده ضروری بوده است.» البته باراک اوباما همان کسی است که پیش از این در سال 2007 در کارزار انتخاباتی اش به جنگ قانون موسوم به «وطن پرستی» جرج بوش رفته بود. قانونی که بوش آن را پس از حوادث 11 سپتامبر امضا کرد و دست دولت را برای تجسس در مکاتبات و تماس های شهروندان باز کرد.
موضوع جاسوسی گسترده 2 دولت آمریکا و انگلیس از مردم این کشورها ابعاد گسترده تری دارد. رئیس جمهور آمریکا فقط یک روز پس از آن که جیمز کلاپر، رئیس سازمان اطلاعات ملی آمریکا این گزارش ها را "نادرست" توصیف کرد، آن ها را تایید کرده است. اما جیمز کلاپر به نکته مهم دیگری هم اشاره کرده که باراک اوباما آن را تکذیب نکرده است. رئیس سازمان اطلاعات ملی آمریکا اعلام کرده است که هدف بسیاری از این برنامه ها، مردم کشورهای دیگر جهان بوده اند. اشاره این مقام امنیتی آمریکا به کاربران غیرآمریکایی 9 غول بزرگ اینترنتی از جمله گوگل، یاهو، فیس بوک، اسکایپ و ... است.
احتمالا انگیزه جیمز کلاپر این است که با این اظهارات موج انتقادهای داخلی از دولت را کاهش بدهد و به مردم آمریکا بگوید که دولت برای تامین امنیت آن ها از غیرآمریکایی ها جاسوسی می کرده است. با این حال نگاهی به واکنش رسانه های آمریکایی نشان می دهد او چندان موفق نبوده و خشم مردم و رسانه ها را کاهش نداده است. اما فارغ از این موضوع، قضاوت ما کاربران غیرآمریکایی این خدمات اینترنتی آمریکایی چیست؟ بسیاری از ما در سال های گذشته از شبکه های اجتماعی و موتورهای جستجویی به رایگان استفاده کرده ایم که ابزاری برای گردآوری اطلاعات بوده اند.
ما هزاران نوع اطلاعات مان را خواسته و ناخواسته، اما دسته بندی شده و قابل ارزیابی تقدیم نهادهای امنیتی آمریکا کرده ایم. باید تاکید کنیم که این موضوع فقط به عضویت های آگاهانه ما در شبکه های اجتماعی محدود نیست. جستجوهای ساده اینترنتی ما هم حجم انبوهی از اطلاعات ایجاد می کند که به ظاهر ممکن است بی معنی و بی فایده باشند، اما دسته بندی آن ها می تواند نتایج معنادار و مهمی داشته باشد. روش های متنوع "داده کاوی" (Data Mining) به گوگل و شرکت های مشابه آن این امکان را داده است که بتوانند گزارشی دسته بندی شده تهیه کنند که مطمئنا هیچ نهاد داخلی از جمله وزارت علوم، شورای عالی امنیت ملی و ... نه به آن دسترسی دارند و نه به راحتی می توانند آن را تهیه کنند.
به عنوان نمونه شرکت گوگل از طریق ارزیابی جستجوهای اینترنتی با دقت متحیر کننده ای می داند که پژوهشگران ما در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به تفکیک مکان و زمان و اشخاص، درباره چه فناوری هایی جستجو می کنند. خوب است صریح تر صحبت کنیم. آیا باز هم باید خودمان را به "توهم توطئه" متهم کنیم؟ یا اعتراف مقامات آمریکایی را جدی بگیریم و باور کنیم که فناوری ارتباطات آن چنان که امروز گسترده شده، جهان را به "پایگاه داده" (Data Base) دولت های غربی تبدیل کرده است. تصمیم اخیر دولت اوباما درباره لغو تحریم های کالاهای رایانه ای و تلفن همراه را هم باید در همین چارچوب ارزیابی کرد.
تمام این ها به این معنی نیست که فناوری ارتباطات ماهیتا مضر است و باید خودمان را از آن محروم کنیم. بلکه به این معناست که باید با چشم باز برای این فناوری و دیگر موارد مشابه از جیب مردم خرج کنیم. قدم اول در حل این مشکل، پذیرفتن آن است و البته قدم دوم قطعا نباید به سیاست هایی از قبیل فیلترینگ یا چیزی شبیه به آن محدود شود. واقعیت این است که ما تنها کشوری نیستیم که در معرض این تهدید هستیم. چینی ها در نبرد سایبری با آمریکا، موتور جستجوی ملی Bidu را ایجاد کرده اند. اروپایی ها شرکت گوگل را مجبور کرده اند که پایگاه های داده اش را درون این کشورها ایجاد کند و اطلاعات را خارج نکند. بی تردید ما هم اگر بخواهیم می توانیم به راه حل های مبتکرانه مشابه برسیم.