برجام، سیاست و انتخابات اسفند

علی رغم گرد و خاک چهل روزه ای که مخالفان برجام در بهارستان برپا کردند، تا حدود زیادی از پیش معلوم بود که مرجع اصلی رسیدگی و تایید برجام در جای دیگری ست و یکی از اهداف اصلی کمیسیون ویژه متشکل از اکثریت منتقدین توافق، نه ارائه گزارش و طرحی تعیین کننده برای رد یا تصویب برجام در مجلس که صرفا همان جلسات جنجالی نقد مذاکرات هسته ای و برجام با حضور سعید جلیلی، فریدون عباسی و دیگران، شکل دهی سر و صداهای رسانه ای بسیار حول این قضیه و بیشتر دیده شدن جماعتی خاص در مقطع خاص پیش از انتخابات آینده مجلس بوده است. 

با این حال تا همین جای کار هم مشخص است که ترکیب کنونی مجلس شورای اسلامی و صف آرایی سیاسی آنها برای انتخابات آتی مجلس و حتی آرایش گروههای سیاسی و افکار عمومی کشور در این باره را می توان با شاخص و خط کش جدیدی به نام «موافقت و یا مخالفت با برجام» سنجید. 

اگرچه در بهار سال 92 ، متعاقب قطعی شدن کاندیداهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و حضور حسن روحانی و سعید جلیلی در رقابت ها و طرح برنامه های آنها در تبلیغات انتخاباتی و مناظره ها عملا این انتخابات به یک شبه همه پرسی درباره پرونده هسته ای بدل شد، اما این بار و در آستانه تازه ترین رای گیری سراسری در کشور یعنی انتخابات مجلس دهم در اسفندماه 94 همه شواهد نشان می دهد که موافقت یا مخالفت با برجام یکی از پررنگ ترین شاخص های متمایز کننده نامزدها و جریانات سیاسی به ویژه چهره های سیاسی که معمولا در طیف خاکستری حدفاصل دو جناح اصلی کشور قرار می گیرند، خواهد بود. این شاخص خاص حتی می تواند تعیین کننده تر و دقیق تر از شاخص موافقت و موافقت با دولت در این انتخابات نیز عمل کند و به شعاری برای رای خواهان و مبنایی برای تصمیم گیری رای دهندگان در انتخابات مجلس دهم نیز بدل شود.

نگاهی به فضای سیاسی شکل گرفته پساتوافق و گرد و خاکی که منتقدان برجام در کشور به راه انداخته اند نشان می دهد که بر پایه این سنجش می توان هم نمایندگان کنونی و هم فعالان سیاسی موضع دار در این باره را به سه گروه مخالفان سرسخت برجام، موافقان قطعی آن و موافقان مردد و مشروط برجام دسته بندی کرد. 

طیف اول را مجموعه دلواپسانی تشکیل می دهند که از اولین روز تشکیل دولت یازدهم و آغاز مذاکرات هسته ای مخالف و منتقد هر گونه مذاکره و گفتگویی بر سر بازنگری در برخی فعالیت های هسته ای در قبال لغو تحریم ها و به رسمیت شناختن حقوق هسته ای کشور بوده اند و به هر دلیل معلوم و مجهولی خواستار تداوم اجرای قطعنامه های سنگین شورای امنیت، ادامه تحریم ها و استمرار وضع موجود یعنی همان وضعیت اقتصادی بودند که محمود احمدی نژاد به عنوان میراث تلخ هشت سال ریاست جمهوری اش به دولت بعد از خود تحمیل کرده بود.

این طیف خاص از نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی و رسانه ای در کشور و پیاده نظام آنها در سطح جامعه و خیابان همان دلواپسانی هستند که ازهمان روز اول بازگشت روحانی و ظریف از نیویورک در مهرماه سال1392 مخالفت با سیاست خارجی دولت جدید را بنا نهادند و تاکنون بی کم و کاست بر این موضع خود استوار بوده اند. آنها بارها نشان داده اند که ابتدا به ساکن و بدون هیچ کنکاشی، با هر تصمیم و توافقی از سوی دولت درباره پرونده هسته ای مخالفند و سپس به دنبال دلایل خود برای مخالفت می گردند. از این رو است که طی سه ماهه گذشته هم حتی پیش و پس از رویت متن نهایی برجام به گونه ای با آن برخورد کرده و در مخالفت با آن موضع گرفته و آسمان و ریسمان را به هم بافته اند که انگار این توافقنامه را کاخ سفید و اتحادیه اروپایی به تهران دیکته و تحمیل کرده اند. اصلا انگار نه انگار که برجام ماحصل بیش از 20 ماه مذاکره و چانه زنی فشرده وپیچیده بهترین و زبردست ترین و امین ترین دیپلمات های کشورمان است که مقام معظم رهبری بارها بر امانت داری، غیرت، شجاعت و تدین این تیم تاکید کرده و گفته اند که « این تیم، با غیرت ملی و دقت کامل و با قصد باز کردن گره و پیش بردن کار کشور، در مقابل تعداد کثیر مذاکره کنندگان طرفهای مقابل، مشغول تلاش است و انصافاً با شجاعت، مواضع را بیان و دنبال می کنند...» می توان گفت این طیف فکری اجرای برجام را معادل نفوذ آمریکا در کشور تفسیر می کنند و خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل...

در مقابل این تفکر گروه موافقان قطعی و مشروط برجام قرار دارند. در این طیف گسترده هم اعتدالیون حامی پر و پا قرص دولت قرار دارند، هم اصولگرایان منصف و میانه رو و باسابقه و هم قاطبه اصلاح طلبان. 

این طیف فراگیر آنچه که به عنوان نتیجه نهایی بیش از 20 ماه مذاکره در وین به دست آمد را اگرچه ایده آل ترین متن برای تحصیل مطالبات ایران و احقاق حقوق مسلم کشور نمی دانند اما با در نظر گرفتن برخی دشواری ها و نگرانی ها و با شناخت و اعتمادی که به دولت منتخب مردم و دیپلمات های مورد وثوق نظام دارند این توافق را معقول ترین و منطقی ترین راهکار برای خروج کشور از بن بست بی دلیلی که به واسطه قطعنامه های نظام سلطه و تحریم ها به کشور تحمیل شده بود و نیز تثبیت و تایید حق مسلم هسته ای کشور از سوی جامعه جهانی می دانند. 

در این بین برخی اما و اگرها درباره برخی بندهای توافق و قطعنامه اخیر شورای امنیت از یک سو و همچنین عدم توان رویگردانی برخی از فعالان سیاسی از منافع جناحی و سیاسی باعث شده و خواهد شد که افراد و گروههایی علی رغم موافقت با اصل برجام و تایید دستاوردهای آن برای نظام و جامعه، بنا به ملاحظات و یا عادات جناحی خود به دیده تردید و اغماض بدان نگریسته و محافظه کارانه با این مساله برخورد کرده و برای پرهیز از نشستن در کشتی اصلاح طلبان و اعتدالیون به ناگزیر خود را در زمره موافقان مردد و مشروط برجام معرفی کنند./ش