پیامدهای سفر مقام امنیتی سوریه به عربستان

عطوان می افزاید: مشخص است که دیدار شاهزاده محمد بن سلمان وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان از مسکو در 29 ژوئن گذشته (هشتم تیر) و دیدار با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه تاثیر زیادی در این طرح داشته و ممکن است در خصوص بقای نظام حاکم بر سوریه و شاید شخص بشار اسد برای مدتی طولانی، توافقی میان کشورهای منطقه حاصل شود.

این نویسنده فلسطینی تبار ساکن لندن در ادامه می نویسد: طرح ابتکاری رییس جمهوری روسیه مبنی بر تشکیل ائتلاف چهارگانه متشکل از کشورهای ترکیه، عربستان، سوریه و اردن برای مبارزه با تروریسم در منطقه و به ویژه مبارزه با داعش با تایید عربستان، با موافقت سوریه و عدم مخالفت ترکیه و استقبال شدید اردن همراه بوده است و در این میان دوستی روسیه–عربستان به جایی رسید که روسیه قطعنامه شماره 2216 شورای امنیت را در مورد یمن که زمینه را برای دخالت نظامی عربستان در یمن فراهم کرد، وتو نکرد و عربستان نیز برای جبران این لطف بزرگ روسیه، با میانجی گری روس ها در قضیه سوریه موافقت کرد و اینگونه مقام های عربستان با علی مملوک رییس سازمان اطلاعات و امنیت سوریه دیدار کردند.

روزنامه الاخبار لبنان در خصوص جزئیات دیدار علی مملوک با محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان نوشت: مملوک بسیار زیرک ظاهر شد و در گفت وگو با میزبان عربستانی خود ابتدا از مثلث مصر، عربستان و سوریه سخن گفت و تصریح کرد که سه ضلع این مثلث طی 40 سال بر منطقه حکومت کرده اند و سیاست عربستانی ها همیشه حکیمانه و عقلایی بوده است، اما شما با چنین سابقه ای چگونه دنباله رو  قطری ها شده اید؟!

شاید این سرزنش و یادآوری مثلث قدرتمند عرب ها و روابط قدرتمند دو کشور با هم در گذشته باعث شد که محمد بن سلمان به صورت ناگهانی به مصر برود و با عبدالفتاح السیسی دیدار کند و در پی آن روابط مصر-عربستان تا حد زیادی بهبود یابد.

عطوان در ادامه می نویسد: سوریه به هیچ عنوان از ایران دور نخواهد شد و ایران نیز سوریه را تنها نخواهد گذاشت زیرا سوریه فریفته پیشنهادهای اغواکننده بسیار بزرگ خارجی نشده و ایران نیز این را می داند و البته تصور نمی رود دشمنی عربستان با ایران به اندازه دشمنی آمریکا با ایران باشد اما به هر حال امکان گفت وگوی عربستان و ایران در مورد مسائل منطقه ای وجود دارد و این احتمال بیشتر از احتمال درگیری است.

عطوان در مورد سیاست های کشورهای عربی نیز نوشت: گله کردن، کینه ها را از دل ها می شوید و البته باید دانست بیشتر سیاست های کشورهای عربی احساساتی است و نه منطقی و سیاست های آن ها چه مثبت و چه منفی بیشتر جنبه شخصی دارد و بر پایه منافع نیست.

عطوان خاطر نشان کرده که دیدار سرلشکر علی مملوک از ریاض که عربستان تا این لحظه آن را تکذیب نکرده است، شاید باعث گشایشی در روابط دو کشور شود و البته دلایلی وجود دارد که این احتمال را تقویت می کند؛ این دلایل عبارتند از:

نخست: مهم ترین مانع در مسیر نزدیک شدن عربستان و سوریه دو شاهزاده عربستانی یعنی بندر بن سلطان رییس سابق دستگاه اطلاعاتی و سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان بودند که این دو با سماجت تمام خواستار سرنگونی نظام سوریه بودند و البته این دو دیگر قدرتی در عربستان ندارند؛ بندر رییس سابق دستگاه اطلاعاتی عربستان با دستور پادشاه قبلی از کار برکنار شد و وزیر خارجه عربستان نیز اخیرا پس از کنار گذاشته شدن از پستش، درگذشت.

دوم: اگر نگوییم همه راهبردهای نظامی آمریکا؛ دست کم باید گفت بیشتر این راهبردها در سوریه با شکست مواجه شده و اقدام جنگجویان (تروریست های) جبهه النصره در ربودن و به اسارت در آوردن و شاید کشتن 60 نیروی یگان 30 (مخالفان) طی چند روز اخیر که فرماندهان نظامی آمریکا آن ها را آموزش داده بودند تا هسته اصلی تشکیل یک نیروی پنج هزار نفری برای مبارزه با داعش باشند، آخرین مورد این شکست ها است.

سوم: عربستان در یمن شدیدا گرفتار شده است و با اینکه اخیرا موفقیت هایی در عدن داشته است، اما به هر حال این جنگ به احتمال زیاد سال ها و شاید دهه ها در یمن ادامه یابد، عربستان به زودی از این مخمصه رهایی نمی یابد و به همین دلیل سعودی ها نیاز به کاستن تنش سیاسی با سوریه و تقویت روابط با مسکو دارند تا بعدها با تهران در مورد این پرونده و دیگر پرونده های منطقه به توافقاتی برسند.

چهارم: داعش از کنترل خارج شده و اکنون ریاض و بیشتر کشورهای منطقه را نیز تهدید می کند و اعلام آماده باش کامل و گسترده در مرزهای عربستان با عراق این حقیقت را تایید می کند.

پنجم: بازگشت گفت وگوی راهبردی مصر-آمریکا به دوران گذشته خود پس از دیدار جان کری وزیر خارجه آمریکا از قاهره، نکته مهم دیگر در این میان این است که قاهره در خصوص بحران سوریه بسیار محتاطانه رفتار می کند و چراغ خاموش و با رویکردی مثبت به ایران نزدیک می شود.

ششم: کاهش نقش آفرینی ترکیه در منطقه و غرق شدن مقام های این کشور متحد با عربستان در جنگی خونین با کردها و حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) که ممکن است باعث شود تا ترک ها در موضع گیریشان در خصوص سوریه و تلاش برای سرنگون کردن نظام آن عقب نشینی کنند.

عطوان در پایان نوشت: دیدار میان سرلشکر علی مملوک و شاهزاده محمد بن سلمان وزیر دفاع و پسر پادشاه عربستان در ریاض، دیگر بر کسی پوشیده نیست، این دیدار بود که زمینه را برای دیدار سه جانبه عربستان، روسیه و آمریکا در دوحه که قرار است دوشنبه (امروز) انجام شود، فراهم آورد، این دیدار پیش از دیدار جان کری با بقیه وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای اطمینان دادن به آن ها در مورد پرونده هسته ای ایران انجام می شود و باید منتظر نتایج این دیدارها ماند./ع