به گزارش
بلاغ، برمدار حرکت زمین، در 26 عَیدِماه یا عید مردگان برابر با ۲۸ تیرماه خورشیدی، هنگام برگزاری جشن مردگان است، یادگاری که از دورهٔ پیشدادیان تاکنون در مناطق کوهستانی مازندران، بهویژه در سوادکوه، برجایمانده است.
مراسم سنتی 26 عیدماه یکی از مراسمهایی است که گذشت زمان آن را کمرنگ نکرده و با گذشت سالیان زیاد همچنان مردم سوادکوه آن را گرامی میدارند.
روزگاری که هنوز روشنایی برق به روستاها سوادکوه نرسیده بود، در شبی از سال، اگر از آسمان به روستاها و آبادیهای این دیار مینگریستی، هزاران ستاره روشن سوسو میزدند.
در این جشن مردم از صبح زود بر سر مزار مردگان خود جمع میشوند و تا عصر در آنجا با پخش غذاهای سنتی، شیرینی و میوه یاد عزیزان ازدسترفته خود را گرامی میدارند.
در برخی روستاها در کنار آرامگاهها بازارچههای کوچک و بزرگ بهراه میافتد، در روستاهایی همچون امامزاده حسن، دهمیان، انند و لاجیم مسابقه نشانواره برگزار میشود، درگذشته نیز در برخی از آنها، همچون روستای ملرد، مسابقات اسبسواری نیز برگزار میشد.
*گرامیداشت یاد و خاطره امواتحسین براری، یکی از اهالی منطقه، درباره چگونگی برگزاری این آئین باستانی در روستای اجدادی خود به خبرنگار ما گفت: غذای سنتی که در این روز در روستاهای دهمیان و روستاهای همجوار همچون فلورد و رجه پخته میشود شیر برنج، آش دوغ و ترش است، مردم از صبح به مزار مردگان خود میآیند که به نیت اموات خویش در قبرستان محل جمع شده تا یاد و خاطره آنها را گرامی دارند، چون که معتقدند در این روز مردگان در جمع خانوادههای خویش حاضر شده و در جشن آنها شریک میشوند.
وی افزود: مردم این روستا در شرایط مختلف آب وهوایی چه در باران و چه آفتاب، از راههای دور و نزدیک به روستای اجدادی خود میآیند و این مراسم را برگزار میکنند.
هرچند نام این آیین با واژه "مردگان" عجین شده است اما نبود برنامه هایی برای عزاداری و غصه خوردن را می توان از ویژگی های این رسم کهن مازندران برشمرد.
به اظهار نظر کارشناسان و محققان فرهنگ مازندران ریشه این شاد بودن و دور بودن غصه از آیین عید مردگان را میتوان در علت پیدایش آن دانست.
*مراسم جشن مردگان، تلفیقی از جشن پیروزی و پاسداشت کشتهشدگان نبرد فریدون با ضحاک در مازندرانمجید اسلامی، کارشناس میراث فرهنگی، درباره با پیشینه آیین ۲۶ عید ماه به خبرنگار ما گفت: طبق تاریخ اسطورهای کشور، جنگ فریدون با ضحاک در مازندران و در البرز کوه اتفاق افتاده است و درنهایت فریدون بر ضحاک پیروز میشود، مراسم جشن مردگان، تلفیقی از جشن پیروزی و پاسداشت کشتهشدگان این نبرد است.
وی افزود: جشن مردگان، برگرفته از آئین و اعتقادات مردم منطقه است که سینهبهسینه انتقالیافته است، این مراسم، هرسال در بیست و ششمین روز از آخرین ماه طبری به نام عید ماه برگزار میشود.
این کارشناس میراث فرهنگی به شاخصههای این آئین اشاره و اظهار کرد: مهمترین شاخصه این مراسم این است که مردم در صبح زود بر سر مزار عزیزان ازدسترفته خود میروند، شمع روشن میکنند، همچنین از دیگر شاخصهای این جشن، پختن غذاهای سنت و شیرینی و توزیع آن، برگزاری مسابقات و تفریح و ...است.
*جشن26 عَیدِماه یا عید مردگان یک فرصت گردشگری برای منطقهاسلامی این جشن را یک فرصت گردشگری برای منطقه برشمرد و افزود: این آئین به همراه بازار محلی، غذاهای سنتی میتواند هم ازنظر فرهنگی و هم اقتصادی برای مردم جذاب باشد.
وی در پایان تاکید کرد: این مراسم میتواند در قالب یک جشنواره فرهنگی با همکاری متولیان فرهنگی شهرستان هرسال در یک روستا بهصورت دورهای برگزار شود و مختص یک مکان نباشد تا منجر به شناخت فرهنگ همه روستاها نیز شود.
*جشنی با قابلیت تبدیل به یک جشنواره قوی در شهرستان برای جذب گردشگرمهدی یزدانی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان سوادکوه، درباره با جشن مردگان به خبرنگار ما گفت: این جشن، آئینی کهن است که از گذشته دور بهصورت شفاهی نسل به نسل منتقل گشته است و امروز بانام جشن مردگان معروف است.
وی افزود: این جشن، به نسبت دیگر مناطق مازندران در سوادکوه و سوادکوهشمالی با جدیت و انگیزه مردمی بیشتری پیگیری و برگزار میشود.
وی خاطرنشان کرد: این جشن بهنوعی زنده نگهداشتن یاد مردگان است و با مقایسهای در مراسمهایی که برای مردگان برگزار میشود، میتوان متوجه شد که برای عزیزان ازدسترفته در سوادکوه به نسبت دیگر شهرستانها پررنگتر است.
یزدانی در پایان خاطرنشان کرد: این جشن به معنای پرستش مردگان نیست بلکه یادآوری وزنده نگهداشتن یاد مردگان و از دست رفتگان است و قابلیت تبدیل به یک جشنواره قوی در شهرستان برای جذب گردشگر را دارد.
*حفظ آیینها وظیفهای همگانیآئینهایی مانند جشن مردگان با حفظ ارزشهای سنتی ایران و با رنگپذیری از حوادث تاریخی ملی- مذهبی، برحسب ضرورت نیاز و خواست مردم برای احترام به جانفشانی درراه سرزمین، ظلمستیزی و گرامیداشت یاد کشتهشدگان، پس از طی قرنها همچنان پابرجا مانده است.
فرهنگ و تاریخ هر ملتی، نهفقط در موزهها و کتابهای تاریخی بلکه بهصورت زنده در آئینهای آن سرزمین قابللمس هستند. بخشی از آگاهی و هویتیابی ما متأثر از همین آیینهاست و حفظ آن وظیفهای همگانی است.
ازاینرو، پاسداشت آئینهای اسطورهای ملی-سنتی که ارتباط تنگاتنگی با اعتقادات و باورهای مردم دارد، شایسته جایگاهی ارزشمند است و ثبت ملی این آئینها میتواند گامی در شروع روند احیای آنها باشد.
از سوی دیگر این آئینها علاوه بر کارکرد هویتبخشی و وحدتبخشی در میان مردم بومی منطقه میتوانند موجب رونق اقتصادی در مناطق نیز شوند.
توجه به این آئینها بهعنوان یک جاذبه گردشگری مناسبتی و برگزاری منسجم و پیوسته آنها در درازمدت، میتواند منجر به ایجاد یک برند گردشگری شود که علاوه بر بازتولید سرمایه فرهنگی قادر به تولید سرمایه و رونق اقتصادی نیز است.
گزارش از حسین قاسمیانتهای پیام/