به گزارش بلاغ، بعد از دوران ننگین سلطنت بنی امیه، دوره جدید حكومتی با شعار حمایت از خاندان رسول‌ خدا صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله‌ و سلم روی كار آمد كه خواهان انتقام خون‌های به ناحق ریخته بهترین بندگان خدا، یعنی ائمه اطهار علیهم‌السلام شد. با روی کارآمدن عباسیان، عملکرد حُکام این خاندان روی تاریخ را سفید كردند، تا جایی كه امت اسلام، به این نتیجه رسیدند که از چاله در آمده به چاه افتادند.

دوره بنی عباس با حکومت فردی خونریز و سنگدل به نام ابوالعباس عبدالله بن محمد مشهور به سفّاح پایه‌ریزی شد. عباسیان یكی پس از دیگری، ائمه اطهار علیهم‌السلام را تحت فشار سیاسی و اجتماعی قرار داده، و با این كار باعث عقب ماندگی امت اسلام تا به امروز گشتند؛ از همه مهم‌تر آن كه این خاندان، دست خبیث خود را به قتل شش امام معصوم یعنی، از امام صادق تا امام حسن عسکری علیهم‌السلام آغشته کردند.

امام حسن عسگری علیه‌السلام در زمان خلافت سه خلیفه عباسی زندگی کرده، که اولین خلیفه به نام معتزّ بالله فرزند متوكل عباسی است؛ وی پس از بركناری مستعین بالله در سال 252 ق زمام امور را به دست گرفت.

در زمان حکومت وی، تركان تسلط زیادی بر امور كشور داشتند به طوری که خلیفه مطیع آنان بود.

دوران معتز، دوران درگیری وی با ترك‌ها بود. ترك‌ها وقتی متوجه شدند معتزّ بالله به فکر قتل عام آن‌ها است، تصمیم گرفتند دسته جمعی به نزدش رفته و ضمن ملامت او از وی پول بگیرند؛ اما معتزّ از این كار امتناع ورزید. ترك‌ها نیز بر سرش ریخته و او را كشتند.

بعد از معتزّ بالله، مهتدی بالله، دومین خلیفه معاصر امام یازدهم علیه‌السلام و چهاردهمین خلیفه عباسی بود كه بر مسند خلافت تكیه زد.

وی فرزند گرامی پیامبر اكرم(ص)، امام حسن عسکری علیه‌السلام را در زندان قرار داده و حتی تصمیم به قتل آن حضرت گرفت.

كارهای فریب کارانه و ظاهرساز مهتدی بالله در جلب نظر عموم مردم، زمینه توطئه ترك‌ها را فراهم ساخت كه منجر به كشته شدن وی گردید.

در زمان مهتدی، شورش‌های زیادی به وقوع پیوست كه مشهورترین آن، قیام صاحب الزنج می‌باشد.

وی مدعی بود كه از ذریه اهل‌بیت است. او خود را علی بن محمد بن احمد بن عیسی بن زید بن علی بن حسن بن ابی طالب می‌دانست، اما اعمال و رفتار او در تضاد با تفکرات اهل‌بیت علیهم‌السلام قرار داشت؛ وی كودكان و افراد ناتوان را به قتل می‌رساند.

از امام حسن عسگری علیه‌السلام درباره صاحب الزنج سؤال كردند، حضرت فرمودند: «وَ صَاحِبُ الزِّنْجِ لَیْسَ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْت». او از ما نیست بلكه هیچ وقت از ما اهل بیت نبوده است. (بحار ، ج‏50، ص: 29)

امام علیه‌السلام با این بیان شیوا، او را رسوا و ذهن عوام را از بدبینی و سوء ظن نسبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام پاك ساختند.

معتمدبالله سومین خلیفه عباسی معاصر امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌باشد. او چهار سال از دوران امامت امام علیه‌السلام در مسند خلافت بود.
مورخان درباره او نوشته‌اند: او فردی عیاش و فاسدالرّای بود؛ بدیهی است كسی كه مدام در مستی و جام و شراب غوطه‌ور باشد، جایی برای رسیدگی به امور دیگر نخواهد داشت.

معتمد مانند خلفای پیشین، همچنان امام عسگری علیه‌السلام را تحت فشار و زندان قرار داد. او دژخیمانی چون یحیی بن قتیبه و علی بن جرین را برای اذیت و آزار امام حسن عسگری علیه‌السلام قرار داد. (حیاة الامام العسکری، محمد جواد طبسی، ص 202)

* دو عامل خفقان در دوران امام حسن عسکری(ع)
دوران سیاسیِ امام حسن عسکری علیه‌السلام دورانی همراه با خفقان و جنایت حکام بنی عباسی همراه بوده که دو عامل را در پی داشت:

1ـ در زمان حیات امام یازدهم علیه‌السلام، شیعه به صورت یك قدرت عظیم در عراق در آمده بود و همه می‌دانستند كه شیعیان، حكومت هیچ یك از عباسیان را مشروع ندانسته و هیچ‌گاه سر تعظیم در برابر آن‌ها فرود نمی‌آورند.

2ـ دلیل دوم آن که اکثراً می‌دانستند، امام یازدهم علیه‌السلام پدر منجی عالم بشریت می‌باشد.

خاندان عباسی و پیروان آنان نیز از طریق اخبار و روایات متواتر متوجه شده بودند كسی كه تار و مار كننده حكومت‌های خودكامه و از بین برندۀ طاغوتیان است، همان مهدی موعود علیه‌السلام و از نسل امام عسکری علیه‌السلام می‌باشد؛ به همین جهت پیوسته مراقب امام یازدهم بودند، تا بلكه بتوانند فرزند ایشان را نابود كنند. (سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه علیهم السلام، محمد رضا جباری، ص75)

در چنین شرایط بحرانی و جوّ خفقان حاكم بر جامعه، كه ارتباط مستقیم امام با شیعیان امكان‌پذیر نبود، راهکاری نو از زمان امام ششم برای ترویج دین مبین اسلام از سوی حضرات معصومین علیهم‌السلام انجام گرفت و آن استفاده از وكلاء و نمایندگان در سایر مناطق بود.

* عوامل زندانی بودن امام حسن عسكری (ع)
شاید بتوان گفت هیچ یك از امامان علیهم‌السلام همانند امام حسن عسكری علیه‌السلام در فشار طاغوت‌های عصر و در زندان‌ها نبوده است؛ این مسأله تا آن ‌جا پیش رفت كه حتی در زندان، جاسوسی را بر امام گماشته بودند تا گفتار و رفتار ایشان را گزارش دهد.
ابو جعفر هاشمی می‌گوید: با چند نفر در زندان بودم، ناگاه امام حسن عسكری علیه‌السلام را وارد زندان كردند؛ در زندان شخصی ادعا می‌كرد از علویان است، امام علیه‌السلام در غیاب او به یارانش فرمود: این مرد از شما نیست از او بر حذر باشید؛ آن ‌چه گفته‌اید در نامه ‌ای نوشته و در داخل لباس‌هایش مخفی کرده تا به خلیفه گزارش دهد.

یكی از حاضران لباس‌های او را وارسی كرد، نامه را یافت كه مطالب خطرناكی را در مورد زندانیان نوشته بود. (اعلام الوری، ص 354)

* عوامل ترس حکومت از امام
حکام بنی‌ عباسی از چند جهت در مورد امام حسن عسكری علیه السلام ترس و نگرانی داشته و حساس بودند:

1ـ گسترش شیعه:
جمعیت شیعیان در آن عصر به خصوص در عراق بسیار بود، طاغوتیان ترس آن داشتند كه علویون قدرت را به دست گرفته و با زعامت و رهبری امام حسن عسكری علیه السلام تاج و تخت عباسیان را واژگون نمایند.

شیعیان در این عصر به قدری نیرومند بودند كه احمد بن عبید الله ابن خاقان می‌گوید: جعفر كذاب (برادر امام حسن عسكری علیه السلام كه به دروغ ادعای امامت می‌كرد) نزد پدرم عبیدالله كه دارای مقام عالی در دربار خلیفه بود، آمد و گفت: مقام برادرم را به من بده، در عوض من سالی بیست هزار دینار برای تو می‌فرستم.

پدرم به او گفت: ای احمق نادان! خلیفه، به روی معتقدین به امامت پدر و برادرت (امام حسن عسكری علیه السلام) شمشیر كشید، تا آن ‌ها را از این اعتقاد برگرداند و نتوانست؛ بنابراین اگر آن‌ ها (شیعیان) امامت تو را قبول دارند نیاز به خلیفه و غیر او نداری و اگر تو را به امامت قبول ندارند به وسیله ما هرگز نمی‌توانی به این مقام برسی.
پدرم از آن پس، اصلاً به جعفر اعتنا نكرد و تا زنده بود اجازه نداد كه جعفر به نزدش بیاید. (اصول كافی، ج 1، ص 505)

2ـ پذیرش رهبری امام از سوی شیعیان:
شیعیان توجه خاصی به امام حسن عسكری علیه السلام داشتند و اموال بسیاری به محضرش می ‌رساندند؛ به عنوان مثال، آن حضرت صد هزار دینار (صد هزار مثقال طلا) به یكی از نمایندگان مورد اطمینان خود به نام علی ‌‌بن جعفر همّانی داد تا بین مستمندان و شیعیان در مراسم حج تقسیم كند، بار دیگر صد هزار دینار برای او فرستاده و بار سوم سی هزار دینار برای او حواله كردند.
(الغیبة الطوسی، ص 212)

3 – تلاش های سیاسی امام علیه السلام:
تلاش ‌های سیاسی امام حسن عسكری علیه السلام نامه و پیك ‌های ایشان، فعالیت شاگردان و نمایندگان آن حضرت، حوزه علمیه طاغوت برانداز ایشان، گفتار سازنده و حركت ‌بخش امام و ... همه و همه نشان دهندۀ آن بود كه آن حضرت نه تنها تسلیم دستگاه طاغوتی بنی ‌عباس نیست، بلكه زمینه سازی فرهنگی و سیاسی عمیق و گسترده‌ ای ضدّ آن دستگاه خودکامه می‌كند.

4 ـ حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف فرزند امام حسن عسكری علیه السلام:
طبق روایات متعدد و متواتر، همه مسلمانان می‌دانستند كه قائم آل محمد، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور می‌كند و واژگونی تاج و تخت شاهان و سلاطین جور در سراسر جهان به دست ایشان است، از طرفی نیز دریافته بودند كه مصلح جهانی، فرزند امام حسن عسكری علیه السلام می باشد؛ لذا در مورد آن حضرت، بسیار حساس بوده و احساس خطر می‌كردند؛ بر این اساس حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از هنگام ولادت (در سال 255) حتی در عصر پدر (تا سال 260 یعنی 5 سال) جز از یاران بسیار مخصوص، مخفی بودند.

مرحوم محدث قمی در این ‌باره می‌نویسد: سه نفر از خلفای بنی عباس خواستند امام حسن عسكری علیه السلام را به قتل برسانند، زیرا به آن ها خبر رسیده بود كه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در صلب ایشان است، آن ‌ها آن حضرت را چندین بار زندانی نمودند. (انوار البهیّه، ص 490)

همچنین روایت شده امام حسن عسكری علیه السلام هنگام ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: ظالمان پنداشتند كه مرا می‌كُشند تا نسل مرا قطع نمایند، آن ‌ها قدرت خداوند قادر را چگونه دیده ‌اند!. (بحار، ج 50، ص 214)

این عوامل و نظیر آن، موجب شد كه طاغوتیانِ بنی ‌عباس، سخت ترین فشار، اختناق و سانسور را بر امام حسن عسكری علیه السلام و یارانش وارد ساختند.

امام حسن عسكری علیه السلام برای حفظ یاران خود، به پنهان ‌كاری و راز داری تأكید می‌كردند تا آن‌ جا كه عثمان بن سعید عَمری یار مخصوص آن‌ حضرت و اولین نائب خاص امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، زیر پوشش روغن فروش مطالب را محرمانه از امام حسن عسكری علیه السلام به شیعیان و بالعكس گزارش می‌داد، از این رو به او سمّان (روغن فروش) می‌گفتند. (سفینة البحار، ،ج 6، ص 143)

امام حسن عسكری علیه السلام در راستای این اصول تا سرحدّ شهادت ایستادگی كرد و تحت شدیدترین شكنجه‌ ها و فشارها در زندان‌ ها، رسالت خود را به جهانیان ابلاغ فرمود و سرانجام با نیرنگ معتمد عباسی، در سن 28 یا 29 سالگی مسموم و به شهادت رسیدند.